Nakładem Instytutu Pamięci Narodowej ukazała się 424 stronicowa praca Andràsa Hory’ego „Martwa placówka. Wspomnienia i korespondencja posła Królestwa Węgier w Warszawie 1935–1939”.
Według wydawców „dzięki wydaniu po polsku wspomnień Andrása Hory’ego pozyskujemy bardzo cenny obraz dziejów polskiej dyplomacji, polityki równowagi prowadzonej przez Józefa Becka i stosunków polsko-węgierskich w dobie międzywojennej”.
Zdaniem IPN „nie ma wątpliwości, że prezentowane w niniejszym tomie wspomnienia węgierskiego posła z jego misji w Warszawie są pierwszą tak ważną pozycją węgierską na polu historii dyplomacji, wydaną po polsku. Obszerny wybór raportów Horyego dopełnia jej wartość”.
W opinii Instytutu Pamięci Narodowej ”Martwa placówka” „przynosi zwięzłą relację węgierskiego dyplomaty z jego misji w Warszawie w latach 1935–1939. Wspomnienia zostały spisane po II wojnie światowej i są podporządkowane opowieści o tym, jak doszło do jej wybuchu. Tragiczne dla Polski dni września 1939 r. opisuje dziennik Horyego, a więc zapiski codzienne – wkomponowane w relację pamiętnikarską – dla historyka dyplomacji nader cenne. Całość dopełnia wybór raportów posła, kierowanych do budapeszteńskiego Ministerstwa Spraw Zagranicznych”.
Jak informuje IPN „András Hory po siedmiu latach kierowania węgierskim poselstwem w Rzymie został odwołany do Budapesztu na stanowisko stałego zastępcy ministra spraw zagranicznych, czyli został secrétaire général, tzn. głową całego aparatu administracyjnego ministerstwa. Z politycznych raportów niemieckiego poselstwa do Berlina wynika, że András Hory cieszył się wielkim uznaniem władz włoskich i całego korpusu dyplomatycznego w Rzymie. „Pielęgnowanie stosunków włosko-węgierskich było w najlepszych rękach dyplomaty mądrego, doświadczonego, znającego świat i potrafiącego obchodzić się z ludźmi. A zacieśnienie tych stosunków jest głównie jego dziełem”. Jednak jego błyskotliwa kariera w Budapeszcie dość szybko zakończyła się niepowodzeniem. Pod koniec marca 1935 r. został wyznaczony do kierowania poselstwem w Warszawie. Sam wspomina, że stał się ofiarą brzydkich intryg, ale bardzo prawdopodobna jest inna przyczyna – musiał wyjechać do Warszawy, bo dążył do zajęcia stanowiska ministra spraw zagranicznych Kálmána Kányi. Niezależnie od powodów przeniesienia jedno jest pewne – wiele istotnych spraw András Hory widział inaczej niż jego przełożony, a antagonizmy między nimi pogłębiała także odmienna orientacja polityczna. Były to sprzeczności, które nie tylko obecnie, ale długo jeszcze będą charakterystyczne dla polityki węgierskiej”.
Jak przypomina wydawca „András Hory w swoich wspomnieniach przytacza słowa, których użył Kálmán Kánya, wysyłając go z misją do Polski: „Drogi mój Andrzeju, znajdziesz się teraz na placówce, gdzie nic nie możesz osiągnąć. Warszawa z punktu widzenia węgierskiej polityki zagranicznej jest martwą placówką. Tam przynajmniej będziesz mógł przemyśleć słuszność swoich poglądów w sprawie polityki zagranicznej””.
Zdaniem IPN podczas lektury „tekstów Andrása Horyego – czy to sprawnie napisanych raportów politycznych, czy też listów prywatnych i wspomnień wzbogaconych osobistymi szczegółami, zwłaszcza w części określonej jako dziennik (z opisami wstrząsających historii), to zwracamy uwagę nie tylko na potoczysty język, lecz także na świadome i efektowne podkreślanie i konfrontowanie wydarzeń. Jeśli w słowach pożegnania autor zaznacza wyrażenie „martwa placówka”, to możemy być pewni, że w dalszej narracji jeszcze je wykorzysta”.
Jak informuje IPN, „kilka dni po złożeniu listów uwierzytelniających prezydentowi Ignacemu Mościckiemu przy okazji pierwszej ważnej rozmowy z polskim ministrem spraw zagranicznych Józefem Beckiem Hory powiedział: „Czuję, że pan minister i ja jesteśmy przeznaczeni do obudzenia tej śpiącej przyjaźni i ujmiemy ją w realne ramy polityczne”. Wiosną 1935 r. ani misja posła węgierskiego w Warszawie nie była martwym stanowiskiem, ani nie trzeba było ożywiać przyjaźni węgiersko-polskiej – nadal była żywą, a nie śpiącą przyjaźnią”.
Według wydawcy książki jej największą zaletą „jest zestawienie postawy aktywnego dyplomaty, wysyłającego raporty do kraju, z piszącym wspomnienia byłym dyplomatą. Nie dlatego, że między tymi dwoma podejściami istnieje wiele sprzeczności. Chociaż występuje między nimi wiele różnic, to w wielu wypadkach się wspierają i uzupełniają, dając różne odcienie narracji”.
Wśród dokumentów zawartych obok wspomnień z 1939 roku znalazły się:
Nr 1 1935 kwiecień 30, Warszawa [kopia: maj 3, Budapeszt] – Raport posła Królestwa Węgier, Andrása Horyego, dla ministra spraw zagranicznych Królestwa Węgier, Kálmána Kányi, na temat pierwszej rozmowy z polskim ministrem spraw zagranicznych, Józefem Beckiem
Nr 2 1935 maj 2, Warszawa – Raport posła Królestwa Węgier, Andrása Horyego, dla ministra spraw zagranicznych Królestwa Węgier, Kálmána Kányi, na temat rozmowy z prezydentem Polski, Ignacym Mościckim, z okazji złożenia listów uwierzytelniających
Nr 3 1935 maj 6, Warszawa – Raport posła Królestwa Węgier, Andrása Horyego, dla ministra spraw zagranicznych Królestwa Węgier, Kálmána Kányi, na temat wizyty inauguracyjnej u polskiego premiera, Walerego Sławka
Nr 4 1935 maj 10, Warszawa – Raport posła Królestwa Węgier, Andrása Horyego, dla ministra spraw zagranicznych Królestwa Węgier, Kálmána Kányi, na temat obserwacji dotyczących najważniejszych polskich polityków
Nr 5 1935 maj 31, Warszawa – Raport posła Królestwa Węgier, Andrása Horyego, dla ministra spraw zagranicznych Królestwa Węgier, Kálmána Kányi, na temat wypowiedzi polskiego ministra spraw zagranicznych, Józefa Becka, dotyczącej niezmiennej przyjaźni wobec Węgier, rozmów toczonych z Pierre’em Lavalem, stosunków polsko-czeskich, zainteresowania ministra paktem dunajskim oraz sytuacji w Austrii
Nr 6 1935 maj 31, Warszawa – Raport posła Królestwa Węgier, Andrása Horyego, dla ministra spraw zagranicznych Królestwa Węgier, Kálmána Kányi, na temat specyfiki kontaktów z ministrem spraw zagranicznych Polski, Józefem Beckiem
Nr 7 1935 czerwiec 3, Warszawa – List posła Królestwa Węgier, Andrása Horyego, prawdopodobnie do dyrektora Departamentu Prasowego Ministerstwa Spraw Zagranicznych, Ferenca Marosyego, na temat braku w polskiej prasie informacji związanych z Węgrami oraz stosunków Polski z innymi krajami
Nr 8 1935 lipiec 5, Warszawa – Raport posła Królestwa Węgier, Andrása Horyego, dla ministra spraw zagranicznych Królestwa Węgier, Kálmána Kányi, na temat treści wywiadu udzielonego „Kurierowi Warszawskiemu”
Nr 9 1935 lipiec 10, Warszawa – Raport posła Królestwa Węgier, Andrása Horyego, dla ministra spraw zagranicznych Królestwa Węgier, Kálmána Kányi, na temat rozmowy z Ignacym Matuszewskim o stosunkach polsko-węgierskich
Nr 10 1935 październik 6, Warszawa – Raport posła Królestwa Węgier, Andrása Horyego,
dla ministra spraw zagranicznych Królestwa Węgier, Kálmána Kányi, na temat szans dalszego rozwoju stosunków węgiersko-polskich
Nr 11 1935 październik 24, Warszawa – Raport posła Królestwa Węgier, Andrása Horyego, dla ministra spraw zagranicznych Królestwa Węgier, Kálmána Kányi, na temat stosunków polsko-węgierskich i polsko-rumuńskich
Nr 12 1935 listopad 12, Warszawa – Raport posła Królestwa Węgier, Andrása Horyego, dla ministra spraw zagranicznych Królestwa Węgier, Kálmána Kányi, na temat wizyty ministra wyznań religijnych i oświecenia publicznego, Bálinta Hómana, w Polsce i jej politycznego znaczenia
Nr 13 1935 listopad 19, Warszawa – Raport posła Królestwa Węgier, Andrása Horyego, dla ministra spraw zagranicznych Królestwa Węgier, Kálmána Kányi, na temat rozmowy z ministrem spraw zagranicznych Polski, Józefem Beckiem, oraz jego wypowiedzi o stosunkach węgiersko-polskich, europejskiej polityce Sowietów, stosunkach polsko-czeskich oraz konflikcie włosko-abisyńskim
Nr 14 1935 listopad 28, Warszawa – Raport posła Królestwa Węgier, Andrása Horyego, dla ministra spraw zagranicznych Królestwa Węgier, Kálmána Kányi, na temat prowęgierskich sympatii ministra spraw zagranicznych Polski, Józefa Becka
Nr 15 1935 grudzień 17, Warszawa – Raport posła Królestwa Węgier, Andrása Horyego, dla ministra spraw zagranicznych Królestwa Węgier, Kálmána Kányi, na temat mentalnej ostrożności Polaków
Nr 16 1936 styczeń 7, Warszawa – Raport posła Królestwa Węgier, Andrása Horyego, dla ministra spraw zagranicznych Królestwa Węgier, Kálmána Kányi, na temat ewentualnej wizyty w Budapeszcie polskiego premiera, Mariana Zyndrama-Kościałkowskiego
Nr 17 1936 marzec 24, Warszawa – Raport posła Królestwa Węgier, Andrása Horyego, dla ministra spraw zagranicznych Królestwa Węgier, Kálmána Kányi, na temat rumuńskiej kampanii prasowej w związku z uroczystościami 15 marca w Warszawie i jej skutków dyplomatycznych
Nr 18 1936 marzec 28, Warszawa – Raport posła Królestwa Węgier, Andrása Horyego, dla ministra spraw zagranicznych Królestwa Węgier, Kálmána Kányi, na temat kolportowania w Polsce mapy Františka Jehlicski
Nr 19 1936 kwiecień 7, Warszawa – Raport posła Królestwa Węgier, Andrása Horyego, dla ministra spraw zagranicznych Królestwa Węgier, Kálmána Kányi, na temat rozmowy z polskim ministrem spraw zagranicznych, Józefem Beckiem, o trójstronnym porozumieniu rzymskim, Europie Środkowej, ogłoszeniu obowiązkowej służby wojskowej w Austrii, stosunkach węgiersko-jugosłowiańskich i wizycie w Budapeszcie polskiego premiera, Mariana Zyndrama-Kościałkowskiego
Nr 20 1936 maj 7, Warszawa – Raport posła Królestwa Węgier, Andrása Horyego, dla ministra spraw zagranicznych Królestwa Węgier, Kálmána Kányi, na temat rozmowy z polskim ministrem spraw zagranicznych, Józefem Beckiem, o równouprawnieniu zbrojeniowym Węgier, umowach o wzajemnej pomocy, długoterminowych traktatach o nieagresji, stosunkach węgiersko-jugosłowiańskich i dodatkowym protokole rzymskim
Nr 21 1936 czerwiec 17, Warszawa [kopia: 1936 czerwiec 23, Budapeszt] – Raport posła Królestwa Węgier, Andrása Horyego, dla ministra spraw zagranicznych Królestwa Węgier, Kálmána Kányi, na temat udziału Horyego w pierwszym rejsie polskiego okrętu oceanicznego „Batory” do Ameryki
Nr 22 1936 listopad 17, Warszawa – Raport posła Królestwa Węgier, Andrása Horyego, dla ministra spraw zagranicznych Królestwa Węgier, Kálmána Kányi, na temat wizyty komitetu węgierskich sił porządkowych w Warszawie
Nr 23 1936 listopad 25, Warszawa – Raport posła Królestwa Węgier, Andrása Horyego, dla ministra spraw zagranicznych Królestwa Węgier, Kálmána Kányi, na temat polskich poglądów na stosunki węgiersko-polskie i węgiersko-niemieckie
Rok 1937
Nr 24 1937 styczeń 15, Warszawa – Raport posła Królestwa Węgier, Andrása Horyego, dla ministra spraw zagranicznych Królestwa Węgier, Kálmána Kányi, na temat rozmowy z polskim ministrem spraw zagranicznych, Józefem Beckiem, na temat wizyty w Polsce regenta Królestwa Węgier, Miklósa Horthyego
Nr 25 1937 luty 10, Warszawa – Raport posła Królestwa Węgier, Andrása Horyego, dla ministra spraw zagranicznych Królestwa Węgier, Kálmána Kányi, na temat artykułu w „Polsce Zbrojnej” o węgierskim uzbrojeniu
Nr 26 1937 luty 24, Warszawa – Raport posła Królestwa Węgier, Andrása Horyego, dla ministra spraw zagranicznych Królestwa Węgier, Kálmána Kányi, na temat wypowiedzi hrabiego Jana Szembeka o stosunkach węgiersko-polskich
Jan Bodakowski
(309)
