Nakładem wydawnictwa AA ukazał się 253 stronicowy album Jerzego Tomaszewskiego i Elżbiety Berus-Tomaszewskiej „Walcząca Warszawa ’44”. Autor pracy Jerzy Tomaszewski był korespondentem i sprawozdawcą Delegatury Rządu na Kraj i Komendy Głównej Armii Krajowej. Jego relacje i zdjęcia dokumentują przebieg Powstania na Powiślu, w Śródmieściu i na Woli, od 1 sierpnia do 6 września – dnia w którym został ranny i pojmany przez Niemców. W trakcie swojej pracy Tomaszewski wykonał około 2000 zdjęć i przekazał kilkadziesiąt stron meldunków.
Prace poprzedza 11 stronicowy wstęp opisujący sytuacje Polski, podziemia, emigracji i okupację, a także prace Tomaszewskiego podczas powstania.
W pierwszej części pracy zawarte są zdjęcia i opisy dokumentujące zbrodnie niemieckie podczas agresji we wrześniu 1939 roku. Część pierwszą ilustrują reprinty czasopism, zdjęcia niemieckiej armii i polskich ofiar. Wstrząsające są zdjęcia dokumentujące zbrodnie Wehrmachtu dokonywane na Polakach – eksterminacje jeńców polskich, deportacje Polaków z ziem wcielonych do Rzeszy, egzekucje, pacyfikacje Zamojszczyzny.
W części pierwszej znajdują się też materiały dokumentujące represje wobec Żydów, wykonywanie kary śmierci przez Niemców na Polakach pomagających Żydom. Są też w części pierwszej zdjęcia dokumentujące zbrodnie dokonywane przez Niemców w obozach koncentracyjnych, ukazujące zwały nagich trupów, nagich więźniów pędzonych do komór gazowych, doły pełne zwłok, palenie zwłok więźniów na stosach. Część pierwszą kończą zdjęcia partyzantów biorących udział w akcji Burza.
W części drugiej zawarte są chronologicznie ułożone zdjęcia z Powstania Warszawskiego. Na zdjęciach uwiecznieni są powstańcy, druki rozkazów, gazety wydawane w czasie powstania, walki uliczne, ludność cywilna, łączniczki, harcerze, barykady, pogrzeby, szpitale, rysunki wykonane przez powstańców, ewakuację przez kanały, zwłoki zabitych.
Publikacje kończą zdjęcia zniszczonej stolicy i powrotów do niej mieszkańców Warszawy, zdjęcia żołnierzy polskich walczących na froncie zachodnim, oraz żołnierzy wyklętych.
Jan Bodakowski
(46)
