Narodowe Siły Zbrojne były jedną z największych organizacji Polskiego Państwa Podziemnego. Utworzone ponad siedemdziesiąt lat temu były nie tylko organizacją wojskową, ale również polityczna i administracyjno-koncepcyjną. Oprócz walki zbrojnej, przygotowywały podziemne struktury władz cywilnych, opracowywały plany i projekty odbudowy i naprawy Rzeczypospolitej. Wśród nich jednym z najważniejszych była koncepcja powrotu Polski na Ziemie Zachodnie, na „zachodni szaniec Chrobrego”.
W okresie PRL, dorobek NSZ z racji swojego zdecydowanego antykomunizmu zostaje poddany próbie wymazania z powszechnej pamięci historycznej. Do połowy lat pięćdziesiątych trwa systematyczna fizyczna likwidacja żołnierzy NSZ przez władze komunistyczne, podczas której wykorzystywano cały arsenał dostępnej propagandy. Do końca lat 80-tych XX w. środowiska byłych żołnierzy NSZ inwigilowane były przez komunistyczny aparat bezpieczeństwa. Nie było również możliwości rzetelnego opracowywania w kraju historii tej formacji.
Badania nad historia podziemia narodowego w kraju rozpoczęły się właściwie dopiero po transformacji ustrojowej w 1989 r. i udostępnieniu badaczom materiałów źródłowych przechowywanych w archiwach partyjnych i komunistycznego aparatu represji.
W ciągu ostatnich dwudziestu pięciu lat, ukazało się wiele znaczących i ważnych dla historii NSZ publikacji. Wiele z nich powstało bezpośrednio lub pośrednio dzięki pomocy i zaangażowaniu byłych żołnierzy konspiracji narodowej skupionych w działającym od 1989 r. Związku Żołnierzy NSZ. To dzięki nim, ich przechowywanym zbiorom archiwalnym, pamięci, determinacji przywracane są powszechnej pamięci, zapomniane, nieznane epizody walki konspiracyjnej.
Taką publikacją jest prezentowana książka płk. NSZ Jana Podhorskiego „Pułk Narodowych Sił Zbrojnych im. Gen. Władysława Sikorskiego w Powstaniu Warszawskim. Byłem jego żołnierzem”.
Autor książki urodził się w 1921 r. w Budzyniu pow. Chodzież. W okresie międzywojennym był aktywnym członkiem ZHP, aktywnym działaczem gimnazjalnych i licealnych organizacji szkolnych w Wolsztynie. Podczas kampanii 1939 r. walczył jako ochotnik plutonie Obrony Narodowej. Następnie był jeńcem i więźniem Wolsztyńskiego gestapo. W styczniu 1940 r. wraz z innym harcerzami na terenie Koźmina zakłada tam organizacje „Orły”. Po dwóch latach działalności w kwietniu 1942 r. ucieka z terenu Kraju Warty do Generalnego Gubernatorstwa. Tam nawiązuje kontakt, i składa przysięgę w Organizacji Wojskowej Związek Jaszczurczy.
Po scaleniu jako żołnierz NSZ trafia do Grójca. Tam kontynuował przerwaną naukę w tajnym Liceum Ogólnokształcącym. Angażował się w działalność wywiadowczo-sabotażowa na kolei jako członek NSZ i wspierał członków miejscowej placówki AK. Po maturze „Zygzak” bo taki nosił konspiracyjny pseudonim rozpoczął naukę w szkole podchorążych NSZ, w specjalności – dywersja. W myśl założeń Komendy Głównej NSZ, żołnierze tej formacji mieli walczyć o piastowskie ziemie zachodnie. Po ukończeniu szkoły wojskowej wraz z wieloma mu podobnymi miał być przerzucony w Bory Tucholskie. Ostatnie egzaminy przypadły mu na przełom lipca i sierpnia 1944 r. w Warszawie. Pobyt w stolicy przeciągnął się na ponad 60 dni. Po wybuchy powstania warszawskiego trafia na punkt kontaktowy w Domu Technika przy ul. Czackiego 3/5. Zostaje częścią pułku NSZ im. Gen. Władysława Sikorskiego.
Po powstaniu trafił do stalagu IVB w Muehlbergu nad Łabą koło Drezna. 23 kwietnia 1945 r. obóz został oswobodzony przez wojska sowieckie. Z pośród kolegów tylko on zdecydował się na powrót do Polski, jego przyjaciele zostali za żelazną kurtyną.
Po powrocie do kraju kontynuuje przerwaną przez wojnę naukę. Początkowo wybrał medycynę na Uniwersytecie Poznańskim, by zmienić specjalizacje na leśnictwo. Jako student Wydziału Rolno-Leśnego został starostą roku – w pierwszym okresie tak leśników jak i rolników.
[quote]Jako przeciwnik sowietyzacji Polski wstąpił do konspiracyjnej Młodzieży Wszechpolskiej. Został tam szefem zakonspirowanego pionu wojskowego . W maju 1946 r. w związku z wydarzeniami w Krakowie inicjował pierwszy strajk studencki w Poznaniu. W grudniu 1946 r. został aresztowany za działalność konspiracyjna przez funkcjonariuszy UB. W wyniku procesu został skazany na 7 lat więzienia, w wyniku amnestii wyrok zmniejszono do 3 lata więzienia. Trafił do więzienia we Wronkach. Studia ukończył w 1959 r. W okresie PRL pracował w spółdzielczości, jest rzecznikiem patentowym pracującym do dnia dzisiejszego. Był inwigilowany jeszcze w połowie lat osiemdziesiątych. Do 1989 r. nie ujawniał swojej przeszłości w NSZ. Od 1 czerwca 1993 r. był prezesem Okręgu „Wielkopolska” Związku Żołnierzy NSZ w Poznaniu, obecnie jest prezesem Rady Naczelnej ZŻ NSZ.[/quote]
Pomimo bogatej literatury, zarówno naukowej, popularnonaukowej czy wspomnieniowej dotyczące Powstania Warszawskiego, artykuły i publikacje dotyczące udziału NSZ w bitwie o stolice w 1944 r. pojawiły się dopiero w ostatnim dwudziestoleciu. Pisali o nim m.in. Leszek Żebrowski, Jerzy Rutkowski, Irena Sawicka, Sebastian Bojemski, Rafał Utracki. Hasło: „Narodowe Siły Zbrojne w Powstaniu Warszawskim” znalazło się również w „Wielkiej Ilustrowanej Encyklopedii Powstania Warszawskiego” .
Prezentowana książka Jana Podhorskiego, stanowi próbę przedstawienia udziału w Powstaniu Warszawskim jednego z oddziałów NSZ, w którym służył ówczesny podchorąży „Zygzak”. Pierwsze maszynopisy prezentowanej pracy powstały w połowie lat 90-tych XX w. Dodatkowym niezwykle istotnym elementem kompletowanych przez J. Podhorskiego dokumentów oddziału „Sikora” była bogata ikonografii jednostki. Efektem współpracy z Panem Pułkownikiem stało się kilka artykułów przyczynkarskich do dziejów jednostki i kadry dowódczej działającej uprzednio w strukturach konińskiego NSZ .
Pierwsze i dogłębne studium badawcze pułku im. Gen. Sikorskiego NSZ stanowi jednak niniejsza publikacja. Nie są to wspomnienia, lecz próba – w moim przekonaniu udana – odtworzenia historii jednostki na podstawie rozlicznie prezentowanych źródeł historycznych i ikonograficznych.
W książce autor przedstawia nie tylko historie pułku i jego działania w trakcie walki o Warszawę, ale naświetla działalność innych oddziałów NSZ, oraz jednostek sąsiadujących z „Sikorą”. W publikacji odnaleźć można zestawienie, skrupulatnie odtworzone żołnierzy i oficerów pułku, noty biograficzne jej najważniejszych bohaterów. Imponujące jest zestawienie załączników, z których składa się książka. Niepublikowanych dokumentów, relacji, wspomnień, listów gromadzonych przez lata przez J. Podhorskiego.
O działaniach pułku Sikorskiego bardzo pochlebnie pisała ówczesna prasa konspiracyjna: „Po bramach słyszymy od naocznych świadków ciekawe szczegóły akcji bohaterskich oddziałów por. Szarego, por. Mścisława, oddziału Grażyny por. Harnasia, Pułku im. Sikorskiego NSZ i innych”. Niezwykle ważne w tym kontekście jest przywrócenie pamięci, o żołnierzach walczącej stolicy, towarzyszach broni płk. „Zygzaka”, których etos miał być wymazany tylko dla tego, że należeli do NSZ i walczyli o Wielka Polskę Narodowo- Katolicką.
Dr Rafał Sierchuła, wstęp do książki: Jan Podhorski, „Pułk Narodowych Sił Zbrojnych im. Gen. Władysława Sikorskiego w Powstaniu Warszawskim. Byłem jego żołnierzem”, Biblioteczka Szczerbca, Poznań 2015 r.
Książkę można zamówić przez www.designcity.pl
(847)
