[Dzisiejsza Polska] nie jest tym, czym była przedwojenna Polska. Często do Londynu przyjeżdżają prelegenci z Warszawy. Ich wykłady można podzielić na dwa rodzaje. Jeden to potworne gadulstwo. Modelowym przykładem jest tu pan Władysław Bartoszewski. Tacy ludzie gadają, gadają i gadają. Głównie o sobie. Zupełnie nic z tego jednak nie wynika. Drudzy prelegenci przyjeżdżają zaś obkuci i przez dwie godziny podają wyłącznie szczegóły. Natomiast żadnych wniosków i żadnej konkluzji. Wie pan dlaczego? Stawianie wniosków zawsze bowiem należało do partii. To jest właśnie to, co nazywam mentalnością sowiecką.
Przyjechał tu do nas pewien historyk z Polski. Przez litość nie wspomnę jego nazwiska. I zupełnie serio powiedział, że nie ma czegoś takiego jak historia obiektywna, nie ma czegoś takiego jak bezsporne fakty. A skoro tak, to państwo powinno narzucać obowiązującą interpretację dziejów. Prowadzić jakąś „politykę historyczną”. Przecież to bolszewizm w czystej postaci!
Oczywiście zdarzają się w Polsce wyjątki, są ludzie myślący w dawny polski sposób – a więc przedwojenny – lub w sposób europejski. Jest ich jednak bardzo niewielu. To, co zrobiono w PRL z polską inteligencją, to prawdziwa katastrofa. Nie mam żadnych trudności z rozmawianiem z przybyłymi z Polski tzw. prostymi ludźmi. Rozmawia się z nimi tak, jak się rozmawiało zawsze. Natomiast z przedstawicielami inteligencji, a w szczególności z absolwentami wydziałów humanistycznych, rozmawiać nie potrafię. Nie znajduję z nimi wspólnego języka.
[Czuje się Pan tak, jak czuł się Pan, rozmawiając w 1940 r. z ludźmi sowieckimi?] Prawie. Mam bowiem wrażenie, że tamci byli inteligentniejsi.
Zbigniew S. Siemaszko w rozmowie z Piotrem Zychowiczem w miesięczniku „Historia Do Rzeczy”
Zbigniew S. Siemaszko – emigracyjny historyk z Wielkiej Brytanii. W 1940 r. deportowany w głąb ZSRS, który opuścił wraz z armią Andersa. Napisał wiele książek, m.in. „Narodowe Siły Zbrojne”, „Generał Anders”, „Działalność Tatara”.
(29)
