O tym że Polska tradycja warzenia piwa nie gorsza od niemieckiej, Władysław Syrokomla w napisie na kuflu podaje:
– „Niemcy nam chcieli ukraść Kopernika, Z przywłaszczonego odarto ich blasku, Chcieli nam dowieść że piwo wynika, Z ich wynalazku, Ale w Dytmara pismach zostawiona, Pamiątka stara, kronikarska, żywa, Bolesław Wielki przyjmował Ottona, Kufelkiem piwa”.
W polskiej tradycji piwo jako najstarszy napój świata ma szczególną i piękną historię. Dzieje piwowarstwa na polskich ziemiach mają swój rodowód z początkiem naszej państwowości. Piwo było napojem powszechnym, lubianym i jak wynika z kronik… zdrowym.
Dopiero później nasza orientacja zmieniła nieco kurs na miody pitne, wina i okowitę. Jan Długosz w swojej Kronice, pisał o piwie:
[quote]nic nadeń lepszego do pokrzepienia duszy, jest nie tylko rozkoszą mieszkańców, lecz i cudzoziemców, więcej niż w innych krajach zachwyca swym smakiem wybornym.[/quote]
Gall Anonim w swych Kronikach oznajmia o piwie:
[quote]Mamci ja naczyńko warzonego piwa, com go przysposobił na postrzyżyny mego jedynaka.[/quote]
Mikołaj Rej pisał w „Żywocie człowieka poczciwego” – „Niemaszci zboża innego, pożyteczniejszego, jeno żyto, pszenica, jęczmyk miły. Ale z tych zbóż już masz chleb, już masz piwo”.
[quote]Król Bolesław Chrobry, nazywany przez Niemców „Tragbier” (piwosz), przyjmował gości, posłańców wybornym polskim piwem”- pisze o tym niemiecki kronikarz Thiethmar, tak więc popularność piwa w Polsce nie uszła uwadze zagranicznych kronikarzy.[/quote]
Piwo było ulubionym napojem polskich królów, zachwycał się nim wspomniany Bolesław Chrobry, Leszek Biały, Władysław Jagiełło czy legendarny smakosz piwa Jan III Sobieski. Król Jan Sobieski, który jak wiadomo po wypiciu tyskiego piwa, takiego dostał animuszu, że na proch srogiego Turczyna pod Wiedniem rozniósł!
Wyśmienite piwa warzyli w Polsce mnisi ( np. browar przyklasztorny w Zebrzydowicach) wzorem piw klasztornych z Niemiec, Francji, Belgii czy Szwajcarii, do dzisiaj znamienite piwo klasztorne produkuje w Polsce browar klasztorny w Szczyrzycu.
O piwie pisali. Jan Kochanowski: „Gniewam się na te pieszczone ziemiany, Co piwu radzi szukają przygany, Nie pij, aż ci się pierwej będzie chciało, Tedyć się każde dobrem będzie zdało”. Jan Dantyszek (poeta, biskup i dyplomata z XVI wieku) wierszem opiewa zalety piwa:
„Niechaj ten o winie śpiewa
Kto nie zaznał między nami
Napoju nad napojami
Przymiotów piwa…”
Jeszcze cytat Jana Andrzeja Morsztyna z „Wiejskiego Żywota”, pisze że Polacy „…pragnienie wodą śmierzyli z jęczmiennym przywarzywszy słodem, i piwnicznym ją wystudziwszy chłodem, upracowanym żeńcom koło żniwa, dawali piwa”.
Polska piwem stała
Już od XIII wieku, przywileje królewskie nadały prawo warzenia piwa miastom. Piwowarzy tworzyli cechy. Przepisy warzenia piwa były niezwykle rygorystyczne, na pierwszym miejscu stawiano jakość i uczciwość w handlu piwem.
Pierwsze cechy piwne powstały w Wielkopolsce (Kościan, Wągrowiec), znane były cechy w Gdańsku i Warszawie. Wydany też został dekret Firleja z przełomu XVI wieku który zabraniał warzenia piwa z jęczmienia a nakazywał wyłącznie stosowania pszenicy, nieprzestrzeganie tych dekretów groziło utratą prawa warzenia piwa.
[quote]Wzrastała ilość karcz piwnych np. na małej Ziemi Łęczyckiej było ich 232! Piwowarstwo było dochodowym zajęciem, w samej Galicji przed 1914 rokiem działało 350 browarów, miasto Toruń posiadało kilkanaście browarów! Do najstarszych polskich browarów można zaliczyć: browar Namysłów, Leżajsk, Racibórz, Warka, Grodzisk Wlkp. (nie sposób wymienić wszystkie!).Natomiast do legendarnych polskich browarów słynących z wysokiej jakości produkowanego piwa i uczciwości wobec klienta: Browar Żywiec założony w 1856 roku przez arcyksięcia Karola Stefana Habsburga, Browar w Tychach założony w 1629 roku przez baronów pszczyńskich Promniców, później przyjął nazwę Książęcy od przejęcia go przez księcia Von Pless z rodziny Hochbergów, a także drugi browar Tyski Obywatelski założony w 1897 roku. Legendarny dla Polski jest browar Okocim, założony przez przemysłowca Johanna Götza w 1845 roku, dużą sławą cieszyły się browary w Grodzisku Wielkopolskim, Warce, Gdańsku, Browary Warszawskie, nieistniejące już duże browary: w Trzcinicy (założony w 1845 roku przez Władysława Klominka, Browar Jana Kleina Na Pohulance ze Lwowa, browar X.X. Sanguszków w Tarnowie, Browar Parowy w Myślenicach, browar ABB w Bielsku, założony przez przemysłowców Mähnela i Mänhardta w 1875 roku, browar Skobela z Gliwic, browar Przywalisze Amalii Goldberg k. Tarnopola, browar Kałusz z Podola, i setki innych. Do dziś znakomite piwo warzy browar Zamkowy w Cieszynie (d. Książęcy założony w 1846 roku przez księcia Albrechta Habsburga) czy browar Górnośląski w Zabrzu założony w 1860 roku przez Loebala Heandlera. Sława polskich piw była wielka, polskie piwa trafiały na silne rynki Czech, Moraw, Niemiec, Austrii (browary Żywiec, Okocim, Cieszyn). Browary Warszawskie eksportowały swoje piwa do Rosji, gdzie miały swoje silne przedstawicielstwa. Sława polskich piw dotarła także za ocean, gdzie statkami eksportowano piwa browarów Żywiec i Okocim.[/quote]
Każda szanująca się piwiarnia, restauracja, hotel w swojej ofercie miała zawsze klasykę tematu, piwa browarów Żywiec, Okocim, Tychy, mało tego oferta tych browarów obejmowała często kilka gatunków piw jednego browaru. Ulubionym piwem Śląska (i nie tylko) jest piwo browarów Tyskich.
W 1929 roku popularny był wierszyk na część piwa tyskiego a brzmiał on następująco: „Choć popularnym piwo jest wytworem, I w Polsce długa jest browarów lista, Browar Książęcy w Tychach jest seniorem, Bowiem istnieje już lat przeszło trzysta. Należy tu wspomnieć że Polska była wiodącym krajem eksportującym chmiel do: Niemiec, Belgii, Francji, Czech, Anglii, Holandii, a więc do piwowarskich potęg, dziś sami chmiel importujemy!
Czasy PRL-u
Poprzez działania wojenne polski przemysł piwowarski został poważnie zniszczony. Na domiar złego PRL-owskie rządy pogłębiły jeszcze ten kryzys likwidując wiele browarów w tym małe dobre browary pgr-owskie. Piwo jako napój zdrowy, z piękną tradycją zepchnięto na daleki plan, ośmieszając wszystkich smakoszy piwa, słynne kampanie „o budkach z piwem” wyszydzających smakoszy piwa, zepchnęły na margines ten przemysł i kulturę picia. Nieliczne duże browary z tradycją potrafiły z trudem utrzymać produkcję i dobrą markę. Brakowało dobrych składników i surowców do produkcji piwa.
Sytuacja zmieniła się po 1990 roku, prywatyzacja browarów, nowi udziałowcy, nowe technologie, liczne inwestycje, wejście browarów na giełdę, nowoczesna reklama i marketing polepszyły jakość polskiego piwa. […] Nasze piwa cechuje dobra woda, stare sprawdzone receptury i technologie, dobra kadra piwowarów i to że polskimi piwami nie gardzą koronowane głowy, wielcy tego świata, a w przeszłości z naszym papieżem Janem Pawłem II, który był smakoszem piw żywieckich.
Edward Poskier, artykuł ukazał się w piśmie „Nad Sołą i Koszarawą”
(385)
