Na Litwie stanął pierwszy pomocnik braci Piłsudskich. Został ulokowany w Zułowie, czyli miejscu urodzenia Józefa i Bronisława. Autor rzeźby Vytautas Musteikis podkreślił na niej, że marszałek i jego starszy o rok brat urodzili się na Litwie i byli Litwinami…
Pomnik to w rzeczywistości wysoka tablica, na której jedynie w języku litewski wypisano wydarzenia z życiu braci Piłsudskich oraz wybrane cytaty. Umieszczono na niej też płaskorzeźby z podobiznami, które podpisano „Bronislavas Petras Pilsudskis” (1866-1918) i „Juozapas Klemensas Pilsudskis” (1867-1935) oraz opatrzono łacińską sentencją „Sit mihi palma fides” („Niech wiara będzie moją tarczą”). Tę oczywiście przetłumaczono na litewski.
W kolumnach pod płaskorzeźbami umieszczono najważniejsze daty z życia braci. Bronisław: 1898-1914 – badał życie tubylców Dalekiego Wschodu, 1903 – uhonorowany medalem Rosyjskiego Towarzystwa Geograficznego „Za zasługi naukowe”, 1916 – napisał pracę o litewskich krzyżach. Józef: 1892 – członkostwo w Polskiej Partii Socjalistycznej, 1914-1918 – tworzył wojsko polskie, 1916 – ogłosił niepodległość Polski, 1918-1922 – naczelnik państwa polskiego, dążył do przywrócenia państwa litewsko-polskiego od morza do morza, 1920 – marszałek Polski, 1922 – zabrał Litwie Wilno i Wileńszczyznę, 1926-1936 – samowładca Polski i minister wojny. Pod wydarzeniami z życia marszałka wyryto słowa: „Litwinem jestem i wprowadzę Wam litewski ład”.
Minęło pięć lat, zanim ten pomysł udało się urzeczywistnić. Pewnie będzie wiele kontrowersyjnych opinii, zarówno ze strony litewskiej, jak i polskiej, ale naszym celem nie była konfrontacja, lecz chęć głębszego spojrzenia na historię, bez względu na to, jaka była prawda
– powiedział Vytautas Musteikis
Józef Piłsudski czuł się obywatelem wspólnego państwa. To, że zagarnął Wileńszczyznę, bez wątpienia, powodowane było chęcią przywrócenia kraju rodzinnego i nie rozumiał Litwinów, którzy buntowali się i nie chcieli żyć razem z Polakami. Często podkreślał potrzebę bycia razem. Myślę, że Polska powinna być wdzięczna za to, ile otrzymała od Litwy. I Jagiełło, i Kościuszko uważali się za Litwinów
– tłumaczył autor pomnika.
Jednocześnie rzeźbiarz dodał, że jego pomnik ma służyć poznaniu braci przez Litwinów.
Nazwisko Piłsudski wśród Litwinów zazwyczaj wywołuje negatywne emocje. Wznosząc ten pomnik, chciałem spojrzeć na Józefa Piłsudskiego w szerszym kontekście i przypomnieć Bronisława, który praktycznie nie jest u nas znany
– przyznał rzeźbiarz, który wytłumaczył, że nie ma na tablicy polskich napisów, bo… zabrakło miejsca.
(1438)
