Jak ktoś może nie podziwiać tego wielkiego Polaka (…) który ryzykował życiem, by ratować Żydów skazanych na zagładę w obozach śmierci założonych przez Niemców w jego kraju? Przejęty ich tragedią, przestał myśleć o czymkolwiek innym. Mówił o niej każdemu, kogo spotkał podczas swoich podróży (…). Potem zamilkł. Zrozumiał, że jego słowa padały w próżnię. Ludzie byli zajęci innymi sprawami, przywódcy stawiali sobie inne cele. (…)
Jego świadectwo wydało jednak owoce. Dzięki niemu wiemy, że jednostka, jeśli tego pragnie, ma szansę wpłynąć na bieg historii. (…) Dzięki niemu następne pokolenia będą mogły uwierzyć w ludzkość.”
Elie Wiesel; fragmenty wstępu do książki pt. Karski. How One Man Tried to Stop the Holocaust.
10 grudnia 1942 roku tzw. nota Raczyńskiego została rozesłana do rządów krajów będących sygnatariuszami Deklaracji Narodów Zjednoczonych. Informowała w imieniu polskiego rządu rządy państw sprzymierzonych o ciężkiej sytuacji Żydów w okupowanej przez Niemców Polsce oraz zbrodniach dokonywanych na nich apelując o podjęcie pomocy.
[quote]Nota została napisana przez polskiego dyplomatę, ministra spraw zagranicznych emigracyjnego rządu w Londynie Edwarda Raczyńskiego na podstawie raportów Jana Karskiego zawierających dokumenty przywiezione z okupowanej Polski w postaci mikrofilmów oraz osobistych relacji.[/quote]
Wybrane fragmenty:
„1. Nieraz już(…) rząd polski zwracał uwagę cywilizowanego świata na postępowanie rządu niemieckiego i niemieckich władz okupacyjnych, zarówno wojskowych jak cywilnych, oraz na stosowanie przez nie metody, mające na celu „sprowadzenie narodu polskiego do rzędu niewolników, a następnie całkowite jego wyniszczenie.”
[…] Mimo tego poważnego ostrzeżenia oraz oświadczeń prezydenta Roosvelta, premiera Winstona Churchilla i ludowego komisarza spraw zagranicznych W. Mołotowa rząd niemiecki nie zaprzestał stosowania metod gwałtu i terroru. Rząd polski otrzymał z kraju liczne raporty świadczące o postępującej intensyfikacji niemieckich prześladowań narodów podbitych.
3. Ostatnie raporty przynoszą przerażający obraz sytuacji, w jakiej znaleźli się Żydzi polscy. „Stosowane w ciągu ostatnich kilku miesięcy nowe metody masowych rzezi potwierdzają fakt, że władze niemieckie systematycznie dążą do całkowitej zagłady żydowskiej ludności Polski z Europy zachodniej i środkowej, a także z samej Rzeszy Niemieckiej. Rząd polski uważa za swój obowiązek zaznajomić rządy wszystkich cywilizowanych krajów z następującymi (…) informacjami, które ukazują aż nadzbyt wyraźnie nowe metody eksterminacji zastosowane przez władze niemieckie” […]
„Rząd polski, jako przedstawiciel prawomocnej władzy kraju, w którym Niemcy prowadzą systematyczną eksterminację obywateli polskich i obywateli pochodzenia żydowskiego wielu innych krajów europejskich – uważa za swój obowiązek zwrócić się do rządów Narodów Zjednoczonych, ufając, że podzielą one jego opinię co do konieczności nie tylko potępienia zbrodni popełnianych przez Niemców i ukarania zbrodniarzy, ale także znalezienia skutecznych środków, po których można by się spodziewać, że powstrzymają Niemcy od dalszego stosowania metod masowej zagłady.”
(318)
