„Witold Pilecki zawsze był zdyscyplinowany, punktualny i posłuszny wobec swoich przełożonych. Te cechy wyniesione z organizacji harcerskiej i wojska starał się wpajać swoim dzieciom. Dbał także, aby były wysportowane, np. syna Andrzeja uczył jeździć konno i pływać. Chciał w nim również rozbudzić zainteresowania historią kawalerii, dając mu w prezencie „Księgę jazdy polskiej”…
źródło: „Ochotnik do Auschwitz Witold Pilecki (1901-1948) autor: Adam Cyra
Warto przypomnieć, że w czasie walk o wschodnie granice Polski, w latach 1918–1921, Pilecki był (jako mniej więcej szesnastolatek) ułanem oddziału pod dowództwem słynnych braci majora Władysława i rotmistrza Jerzego – Dąmbrowskich. Oddział ten, przemianowany na Dywizjon Jazdy Wileńskiej, stał się potem regularną formacją odrodzonego Wojska Polskiego. A Jerzy Dąmbrowski był jako pierwszy, jeszcze przed majorem Szendzielarzem, szeroko znany pod przydomkiem „Łupaszki”.
W jego teczce wojskowej znajduje się opinia: „Pilecki wykazał na froncie [nad Niemnem, w lipcu 1920 – dop. wż] bardzo dobrą postawę bojową, jako żołnierz śmiały, energiczny i orientujący się w sytuacji”.
Wybuch I wojny światowej w sierpniu 1914 r. zaskoczył rodzinę Pileckich na wakacjach w Druskiennikach. W związku z zagrożeniem Wilna przez wojska niemieckie Ludwika Pilecka, nie mogąc przedostać się do męża, który nadal przebywał w Ołońcu, wyjechała do matki mieszkającej w Hawryłkowie na Mohylewszczyźnie. Tam jej dzieci kontynuowały naukę w szkołach w Orle, a Witold założył pierwszy zastęp harcerski.
Pomimo działań wojennych życie rodziny upływało w spokoju do początku 1918 r., kiedy na Mohylewszczyznę dotarła rewolucja bolszewicka. Chłopi -podburzeni przez bolszewickich agitatorów – rozpoczęli grabieże majątków ziemskich i mordowanie ich właścicieli. W obawie o życie dzieci Ludwika Pilecka wróciła z nimi do Wilna. Pozostała tam kilka tygodni, po czym – pozbawiona środków do życia – wyjechała do zrujnowanego majątku Sukurcze nieopodal Lidy należącego do jej teściowej, Flawii Pileckiej. Jedynego, który nie został skonfiskowany przez władze carskie dzięki temu, że w księgach był zapisany na panieńskie nazwisko babki Witolda – Domejko. Do zajętego przez Niemców Wilna Witold powrócił jesienią 1918 r. Rozpoczął naukę w Gimnazjum im. Joachima Lelewela, wstąpił też do działającej w konspiracji Polskiej Organizacji Wojskowej. Niedane mu było jednak się uczyć. Kiedy w centralnej Polsce obywatele Rzeczypospolitej cieszyli się z odzyskanej ojczyzny, mieszkający na jej kresach Polacy z bronią w ręku nadal walczyli o jej wolność. Już 20 grudnia 1918 r. Witold przerwał naukę i z grupą harcerzy zaciągnął się do organizowanych przez gen. Władysława Wejtko oddziałów Samoobrony Wileńskiej, które w noc sylwestrową 1918 r. przejęły władzę w mieście. Uczestniczył w walkach z dywersyjnymi oddziałami komunistycznymi, a następnie bronił Wilna przed nacierającą armią bolszewicką.
Jako doświadczony harcerz, drużynowy, dowodził obroną barykady w Ostrej Bramie.
Niestety, już w nocy z 5 na 6 stycznia 1919 r. oddziały Samoobrony Wileńskiej zostały zmuszone do opuszczenia miasta. Witold Pilecki nie złożył jednak broni, przyłączył się do oddziału kawalerii Samoobrony Wileńskiej dowodzonego przez braci Władysława i Jerzego (słynnego „Łupaszkę”) Dąmbrowskich. Z tym oddziałem, zatwierdzonym w marcu 1919 r. w Wojsku Polskim jako samodzielny Dywizjon Jazdy Wileńskiej, a w czerwcu 1919 r. przeorganizowanym w 13. Pułk Ułanów, walczył do jesieni 1919 r.
Pilecki uczestniczył niemal we wszystkich ważniejszych bitwach oddziału z Niemcami, Białorusinami, Ukraińcami i bolszewikami, zdobywał m.in. Brześć, Lidę, Baranowicze i Mińsk Litewski. Jako żołnierz-uczeń 1 października 1919 r. Pilecki został zdemobilizowanyi powrócił do Wilna. Ponownie rozpoczął naukę w Gimnazjum Lelewela. Wznowił też działalność harcerską, zakładając 8. Wileńską Drużynę Harcerską złożoną w większości z młodych zdemobilizowanych żołnierzy.
Również tym razem nauka nie trwała zbyt długo. Już w lipcu 1920 r., wobec zagrożenia bolszewickiego ponownie nadciągającego od wschodu, Pilecki wstąpił jako ochotnik do wojska. Został przydzielony do 1. Wileńskiej Kompanii Harcerskiej wchodzącej w skład 201. Pułku Piechoty i został z nią skierowany do obrony Grodna. Pod naporem wojsk bolszewickich razem ze swoim oddziałem dotarł do Warszawy, gdzie przypadkowo spotkał swojego wcześniejszego dowódcę rtm. Jerzego Dąmbrowskiego. Ten legendarny zagończyk wspólnie z bratem mjr. Władysławem Dąmbrowskim formował wówczas 211. Ochotniczy Pułk Ułanów Nadniemeńskich, do którego Witold ostatecznie dołączył 12 sierpnia 1920 r. Jako ułan 3. plutonu 2. szwadronu walczył m.in. pod Płockiem, Mławą, Chorzelami, Druskiennikami, Stołpcami i Kojdanowem, gdzie zastał go koniec wojny z bolszewikami.
Jako wilnianin w październiku 1920 r. wraz ze swoim pułkiem uczestniczył w wyprawie wileńskiej gen. Lucjana Żeligowskiego, mającej na celu odzyskanie dla Polski terenów przekazanych przez bolszewików Litwie w sierpniu 1920 r. Po jej zakończeniu 1 stycznia 1921 r. starszy ułan Witold Pilecki został zwolniony z wojska, aby mógł podjąć przerwaną naukę. Wznowił wówczas działalność
w harcerstwie.
źródło: IPN
(413)
