Adam Kaczmarek wykonał ”Biały krzyż” na Galowym Koncercie w Warszawie w dniu 22 kwietnia 2017 roku. Sama piosenka powstała w 1968 roku. Autorem jej słów jest Janusz Kondratowicz, a muzyki – Krzysztof Klenczon.
Klenczon skomponował „Biały krzyż” aby upamiętnić swego ojca, Czesława Klenczona, żołnierza Armii Krajowej i uczestnika polskiego podziemia antykomunistycznego w okresie powojennym. W 1945, gdy Krzysztof Klenczon miał trzy lata, ojca zatrzymał Urząd Bezpieczeństwa. Przez kolejnych 11 lat Czesław Klenczon ukrywał się na Pomorzu. Do rodziny powrócił jesienią 1956. Siostra gitarzysty opowiada, że ,,ojciec po powrocie do domu zamykał się z synem w pokoju i całą noc opowiadał – jakby chciał nadrobić w ten sposób lata rozłąki”. Gdy po 1968 komunistyczna cenzura dopuściła do głównego nurtu wątki partyzanckie, powstał „Biały krzyż”.
Inspiracją dla autora tekstu Janusza Kondratowicza był napotkany w zakopiańskim lesie brzozowy krzyż bez tabliczki, charakterystyczny element polskiego krajobrazu. Skromnym krzyżem z brzozowego drewna często oznaczano partyzanckie mogiły, nieraz – bezimienne. Tekst piosenki wprost mówi o pamięci o poległych w boju, pochowanych w tych bezimiennych mogiłach. Brak w nim odniesienia do przynależności organizacyjnej poległych, co z jednej strony nadawało mu ponadczasowości i uniwersalizmu, z drugiej pozwoliło uniknąć kłopotów z cenzurą.
(25826)
