Na łamach Newsweeka w ostatnim czasie został opublikowany kategoryczny apel Gideona Taylora ze Światowej Organizacji Restytucji Mienia Żydowskiego (WJRO). Jak na tę sprawę zapatruje się prezes PiS – Jarosław Kaczyński? Przypominamy jego wcześniejszą wypowiedź.
(9402)
Wszystkie roszczenia zostały już dawno spłacone. Co do złotówki. Jeżeli ktoś nie załatwił sobie restytucji we własnym kraju, to jego problem. Dlaczego mamy spłacać podwójnie, bo ktoś obudził się teraz i przypomniało mu się, że miał majątek w Polsce? My do dziś nie doczekaliśmy się reparacji wojennych od krajów, które maczały paluchy w naszej tragedii I i II w. ś. Wszystkie te kraje boją się tego, bo trochę musiałyby zabulić nam za to, że przyczyniły się do zniszczenia Polski.
„blue” proszę jeżeli znasz język angielski to napisz ten tekst po angielsku i umieść gdzieś gdzie cały świat będzie mógł to przeczytać. Mieszkam daleko od kraju i widzę jaka jest wiedza na temat Polski, pisząc po Polsku mało Polaków się tym zainteresuje a co dopiero nasi oprawcy.
„Odpowiedź sekretarza stanu w Ministerstwie Spraw Zagranicznych – z upoważnienia ministra –
na interpelację nr 4550
w sprawie roszczeń majątkowych wobec Polski w kontekście zgłoszonego wniosku czterech amerykańskich kongresmenów do Kongresu USA
Szanowny Panie Marszałku! W odpowiedzi na interpelację pana posła Stanisława Żelichowskiego (pismo nr SPS-023-4550/08 z dnia 1 sierpnia 2008 r.) w sprawie roszczeń majątkowych wobec Polski w kontekście zgłoszonego wniosku czterech amerykańskich kongresmanów do Kongresu USA uprzejmie informuję:
1. Rząd Polski, przyjmując obowiązek wynikający z zobowiązań międzynarodowych po II wojnie światowej, zobowiązał się do zapłaty odszkodowań za przejęte mienie osób posiadających obywatelstwo obcego państwa lub osób prawnych należących do tych państw. Polska zawarła z 12 państwami i rządami umowy odszkodowawcze (indemnizacyjne), na mocy których przekazała środki pieniężne na rzecz roszczeń obywateli tych państw lub ich osób prawnych, których mienie uległo nacjonalizacji lub innego rodzaju przejęciu.
2. Polska zawarła takie umowy z: Francją, Danią, Szwajcarią, Szwecją, Wlk. Brytanią, Norwegią, Stanami Zjednoczonymi, Belgią i Luksemburgiem, Grecją, Holandią, Austrią i Kanadą. Odszkodowania przyznane na podstawie tych układów były płacone z reguły w gotówce i w ratach. Danii wypłacono 5,7 mln koron duńskich w ciągu 15 lat; Szwajcarii i Księstwu Lichtenstein – 53,5 mln franków szwajcarskich rozłożone na 13 rat, Szwecji – 116 mln koron szwedzkich w 17 ratach, USA – 40 mln dolarów amerykańskich w 20 ratach, Austrii – 71,5 mln szylingów austriackich w 12 ratach, Kanadzie – 1,225 mln dolarów kanadyjskich w 7 ratach, Wielkiej Brytanii – 5,465 mln funtów, Grecji – 230 tys. dolarów amerykańskich, Holandii – 9,05 mln florenów holenderskich, Belgii i Księstwu Luksemburga – 600 mln franków belgijskich. Odmienną zasadę przyjęto tylko w umowie z Francją, na podstawie której odszkodowanie w wysokości 65 mln dolarów amerykańskich wypłacono w formie dostaw węgla kamiennego, oraz Norwegią, zgodnie z którą składniki majątku polskiego w Norwegii i norweskiego w Polsce zostały zużyte na rzecz wzajemnych roszczeń. Umowy z Włochami, jako byłym państwem sojuszniczym III Rzeszy, nie zawarto. Polska w całości wywiązała się z zawartych umów i przekazała w całości uzgodnione kwoty.
3. Zasady umów indemnizacyjnych polegały na tym, że umowy te zawierane z państwami obcymi dotyczyły odszkodowań za znacjonalizowane mienie, utratę własności lub użytkowania mienia przez obywateli lub osoby prawne tych państw.
Osoby uprawnione musiały wykazać się obywatelstwem w chwili utraty mienia, jak i w momencie zawarcie układu. Dotyczy to również spadkobierców, a także spadkobierców obywateli polskich posiadających obywatelstwo obcego państwa, których mienie znacjonalizowano.
Rząd polski przekazał określoną globalną kwotę pieniężną na zaspokojenie roszczeń rządom państw obcych, które przejęły na siebie całkowitą odpowiedzialność za wypłatę odszkodowań dla swoich obywateli i osób prawnych. Z chwilą wywiązania się z umowy przez obie strony Polska stawała się zwolniona w przedmiocie zaspokojenia roszczeń podmiotów uprawnionych.
4. Istotną umów indemnizacyjnych jest zasada, że przy spełnieniu przez stronę polską warunków zapłaty globalnej kwoty odszkodowawczej umowy te miały dla strony polskiej skutek zwalniający w przedmiocie zaspokojenia roszczeń podmiotów uprawnionych. Skutek ten został osiągnięty bez względu na fakt, czy osoby uprawnione wystąpiły ze stosownym roszczeniem, czy też nie.
Ewentualne zarzuty co do niewypłacenia odszkodowania na rzecz indywidualnych podmiotów nie mogą być kierowane przeciwko stronie polskiej, ponieważ to rządy obcych państw przejęły na siebie w całości rozdział kwot odszkodowawczych, bez prawa ingerencji ze strony rządu polskiego. Strona polska nie miała żadnego wpływu ani na rodzaj wydawanych przez inne państwa decyzji w przedmiocie wypłat, ani też odmowy wypłat odszkodowania, jak też na wysokość przyznanych odszkodowań. Rozdziałem kwot zajmowały się wyłącznie kompetentne specjalne organy państw obcych powołane do realizacji programów odszkodowawczych.
Strony zawierające układy były świadome, iż wypłata odszkodowań pełnych przez wyniszczone wojną państwo jest z ekonomicznego punktu widzenia niemożliwa. Dążono wówczas do znalezienia parytetu między wartością a możliwościami ekonomicznymi. Zawarcie układów oznaczało jednak, że obce rządy zgodziły się na wynegocjowane kwoty, które miały stanowić źródło finansowania roszczeń ich obywateli. Układy w sposób wyraźny przerzuciły odpowiedzialność strony polskiej na obce rządy.
5. Układ polsko-amerykański zawarty 16 lipca 1960 r. przewidywał zaspokojenie roszczeń obywateli USA z tytułu nacjonalizacji lub innego rodzaju przejęcia, które miało miejsce w dniu lub przed dniem wejścia w życie układu. Za datę przejęcia własności uznano datę, w której tego rodzaju polskie prawa zostały po raz pierwszy zastosowane do mienia. Rząd polski zobowiązał się do zapłacenia kwoty 40 mln dolarów amerykańskich na całkowite uregulowanie i zaspokojenie wszystkich roszczeń obywateli USA, zarówno osób fizycznych, jak i prawnych. Zapłata miała być uregulowana w 20 ratach, poczynając od stycznia 1961 r., płatne do rąk sekretarza stanu USA, poczynając od dnia 10 stycznia 1961 r. Należność została rozliczona do dnia 10 stycznia 1981 r. Katalog roszczeń oraz tytułów stanowiących podstawę, do których zaspokojenia zobowiązywał się rząd obcego państwa, był określony odrębnie dla każdego układu. Układ polsko-amerykański roszczeniami określał utratę własności z tytułu:
a) nacjonalizacji lub innego rodzaju przejęcia przez Polskę mienia;
b) przejęcia własności albo utraty użytkowania na podstawie polskich ustaw, dekretów lub innych zarządzeń;
c) długów przedsiębiorstw, które zostały znacjonalizowane lub przejęte przez Polskę.
Art. IV układu wyraźnie stwierdzał, że rząd Stanów Zjednoczonych nie będzie przedstawiał rządowi polskiemu ani nie będzie popierał roszczeń obywateli USA do rządu polskiego, a w przypadku, gdyby takie roszczenia zostały bezpośrednio przedłożone rządowi polskiemu, ten ostatni przekaże je rządowi USA. Dokumentacja związana z realizacją układu zawartego ze Stanami Zjednoczonymi obejmuje 10 037 wniosków o wypłatę odszkodowania za przyjęte przez Polskę mienie. Większość wniosków dotyczyła utraty nieruchomości, zaś pozostałe odszkodowania dotyczyły papierów wartościowych (obligacji, akcji), pieniędzy i hipotek.
6. W związku z podpisaniem umowy ze Szwajcarią strona polska podjęła kroki na drodze dyplomatycznej, aby w ramach wykonywania przedmiotowej umowy odszkodowawczej zostały jej przekazane środki znajdujące się na kontach bieżących i depozytowych będących własnością lub należnych obywatelom polskim zaginionym w okresie wojny. W związku z likwidacją przez rząd szwajcarski tzw. martwych kont (nieczynnych po 1945 r. kont bankowych i polis ubezpieczenia na życie), w latach 1960, 1975 i 1997 przekazał on Polsce wykazy właścicieli kont i polis, będących obywatelami polskimi wraz ze zgromadzonymi na nich środkami finansowymi. Stosownie do postanowienia Rady Ministrów z dnia 7 stycznia 1997 r. (protokół ustaleń nr 1/97) wszystkie środki finansowe otrzymane przez Polskę w latach 1960 i 1975 od Szwajcarii w związku z likwidacją tzw. martwych kont, w łącznej wysokości ponad 480 tys. franków szwajcarskich, zostały postawione do dyspozycji prawowitych właścicieli kont bankowych i polis ubezpieczeniowych lub ich spadkobierców. Do wypłaty tych środków na rzecz uprawnionych umocowane zostało Ministerstwo Finansów, które do chwili obecnej zawarło i zrealizowało kilkanaście umów ze spadkobiercami byłych właścicieli. Wszystkie dane przekazane przez rząd szwajcarski zostały opublikowane w specjalnym wydaniu biuletynu ˝Nasze Finanse˝ nr 25 z lutego 1998 r. oraz w polskiej prasie: ˝Rzeczpospolita˝ z dnia 8 grudnia 1997 r. i ˝Gazeta Wyborcza˝ z dnia 9 grudnia 1997 r.
7. Ambasada RP w Waszyngtonie w rozmowach z przedstawicielami władz USA dotychczas nie nawiązywała bezpośrednio do kwestii umowy indemnizacyjnej z 1960 r., uznając, iż aktywność Kongresu w kwestiach dotyczących restytucji mienia prywatnego ma charakter polityczny i jest podyktowana trwającą kampanią wyborczą przed zbliżającymi się wyborami prezydenckimi i kongresowymi oraz próbą pozyskania wyborców pochodzenia żydowskiego. Należy również zaznaczyć, iż rezolucje Kongresu USA dot. restytucji mienia prywatnego w Polsce, nawet jeśli zostaną przyjęte, nie będą miały charakteru prawnie wiążącego.
Warto jednak zauważyć, iż Polska, poza wspomnianymi umowami dwustronnymi, do tej pory nie uregulowała w sposób kompleksowy kwestii restytucji mienia prywatnego przejętego przez nazistowskie Niemcy i następnie znacjonalizowanego przez władze komunistyczne. Rząd Polski pracuje obecnie nad ustawą regulującą tę kwestię, która ostatecznie zamknie sprawę odszkodowań – o czym informujemy również stronę amerykańską.
Należy również zaznaczyć, że zarówno polskie przedstawicielstwa dyplomatyczne i konsularne w Stanach Zjednoczonych, jak i Ministerstwo Spraw Zagranicznych w kontaktach z władzami amerykańskimi w sytuacjach i w zakresie, w jakim to będzie uzasadnione, będą wykorzystywały argumenty, które mogą być użyte, powołując się na fakt zawarcia i wykonania postanowień umowy indemnizacyjnej z tym państwem.
Z wyrazami szacunku
Sekretarz stanu
Jan Borkowski
Warszawa, dnia 29 sierpnia 2008 r.
Za: http://orka2.sejm.gov.pl/IZ6.nsf/main/63E61385„