Po ataku hitlerowskich Niemiec na ZSRS, Wehrmacht bardzo szybko zdobywał opanowane wcześniej przez Sowietów tereny. Już 30 czerwca 1941 roku wojska niemieckie wkroczyły do Lwowa, gdzie swą działalność rozpoczęły specjalne grupy operacyjne.
Do ich zadań należała izolacja i eksterminacja wrogów politycznych III Rzeszy, zaś do grona potencjalnych przeciwników mógł zostać zaliczony każdy, komu nie odpowiadała ideologia narodowego socjalizmu oraz sposób sprawowania władzy przez Adolfa Hitlera.
W kontrolowanej przez Niemców stolicy Małopolski Wschodniej jedne z pierwszych represji spadły na polską inteligencję, a przede wszystkim na wykładowców lwowskich uczelni, którzy w nieodległej przyszłości mogli stać się ważnym ogniwem tworzącego się ruchu oporu.
Szczególne zainteresowanie służb bezpieczeństwa III Rzeszy wzbudzał prof. Kazimierz Bartel – matematyk o pokaźnym dorobku naukowym, przede wszystkim zaś kilkukrotny premier II Rzeczypospolitej w okresie dwudziestolecia międzywojennego. Został on aresztowany 2 lipca 1941 roku w swoim gabinecie na terenie Politechniki Lwowskiej, a następnie przewieziony do siedziby Gestapo przy ul. Pełczyńskiej.
Niemcy starali się traktować zatrzymanego dość dobrze, jednak zmienili sposób postępowania po przeniesieniu go do więzienia przy ul. Łąckiego. Na tym etapie przystąpiono do brutalnych przesłuchań, podczas których starano się złamać więzionego psychicznie i namówić do utworzenia kolaborującego z III Rzeszą polskiego rządu, na co Bartel nie chciał wyrazić zgody.
Gdy kolejne próby perswazji ze strony Gestapo nie przynosiły efektów, Reichsführer SS Heinrich Himmler zadecydował o natychmiastowym zamordowaniu byłego premiera. Wyrok wykonano wczesnym rankiem 26 lipca 1941 roku.
Oprócz Kazimierza Bartla w lipcu 1941 roku na lwowskich Wzgórzach Wuleckich śmierć poniosło dwudziestu dwóch innych profesorów wyższych uczelni. Ich eksterminacji dokonało Einsatzkommando dowodzone przez Eberharda Schöngartha. Razem z uczonymi rozstrzeliwani byli także członkowie ich rodzin oraz najbliżsi przyjaciele.
W 1966 roku, w rocznicę tych tragicznych wydarzeń, w Krakowie w kościele św. Franciszka z Asyżu odsłonięto tablicę z nazwiskami ofiar II wojny światowej, przy której umieszczono również epitafium upamiętniające prof. Kazimierza Bartla.
Paweł Cichocki, źródło: Muzeum Historii Polski opublikowane na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 3.0 Polska.
(586)
