Rzeź wołyńska była krwawym finałem wielu wydarzeń, które do niej doprowadziły. Ukraińcy sięgnęli po najbardziej radykalne środki walki po przegranej wojnie z Polską.
Już w listopadzie 1921 roku doszło do zamachu na Józefa Piłsudskiego. Ukraińcom nie udało się jednak zabić marszałka. Była to jedna z pierwszych akcji antypolskich przeprowadzonych przez UWO, czyli Ukraińską Wojskową Organizację. Powstała ona z inspiracji Dymitra Doncowa, który stanął na czele nacjonalistycznego nurtu na Ukrainie.
W latach 1921-1925 zaczęło powstawać wiele organizacji nacjonalistycznych pod hasłami głoszonymi przez Doncowa. Skupiały głównie młodych ludzi. Ostatecznie doprowadziło to w lutym 1929 roku do zwołania I Kongresu Ukraińskich Nacjonalistów w Wiedniu, podczas którego powołano do działania Organizację Ukraińskich Nacjonalistów. UON powstał po połączeniu UWO i młodzieżowych ,,narodówek”.
Trzeba krwi – damy morze krwi. Trzeba terroru – uczynimy go piekielnym. W walce nie ma etyki
– takie hasła przyświecały UON, którego działacze postulowali bezwzględny terror i bezlitosne mordowanie wszystkich, którzy nie popierali idei niepodległej Ukrainy.
Ukraińska bojówka rozpoczęła ataki jesienią 1930 roku. Jej celem były majątki ziemskie i obiekty państwowe w Galicji Wschodniej. Wielu z członków UON aresztowano. Był w tym gronie Stepan Bandera, który jednak w 1940 roku wrócił na polityczną arenę. W lipcu po rozłamie w UON stanął na czele UON-B, czyli skrajnie rewolucyjnej frakcji.
Ukraińcy na początku wojny pokładali wielkie nadzieje w Niemcach, chociaż zapewnienia o uzyskaniu niepodległości nigdy nie otrzymali. Od 1942 roku miejsce współpracy z hitlerowcami zaczęła zajmować walka z III Rzeszą. Początkowo pasywna, potem coraz bardziej ostra. To jednak nieustanie w Polakach Ukraińcy widzieli największe zagrożenie. W efekcie na Wołyniu i Polesiu powstały w 1941 roku pierwsze zbrojne oddziały pod przywództwem Tarasa Borowcia, ps. Taras Bulba. Ich sukcesy i powiększanie szeregów oraz zajmowanie ukraińskich terenów przez sowietów doprowadziło w marcu 1943 roku do decyzji o utworzeniu Ukraińskiej Wyzwoleńczej Armii. Od kwietnia po połączeniu oddziałów OUN z byłą ukraińską policją istniała już Ukraińska Powstańcza Armia. Ukraińskie siły w połowie 1943 roku liczył już około 18 tysięcy ludzi. Masowe ataki na polskie wsie i kolonie na Wołyniu rozpoczęły się już w kwietniu. Najbardziej krwawy był jednak lipiec 1943 roku. 11 lipca rozpoczęto ataki na trzy powiaty: horochowski, włodzimierski i kowelski. Mordowano wszystkich – zasada zabijanie tylko mężczyzn między 16. a 60. rokiem życia dawno już nie obowiązywała. Tylko 30 procentom Polaków udało się uciec. Zamordowano lub wywieziono około 150 tysięcy ludzi. W sumie na Wołyniu w czasie II wojny światowej życie straciło 70 tysięcy Polaków, zaatakowanych zostało 1150 wsi i osad, a z 252 kościołów do 1992 roku, kiedy to znowu przekazano je katolikom, przetrwało 26 kościołów…
Kierownictwo UPA cały czas działało w sposób zaplanowany. Żadna nieomal akcja nie została przeprowadzona na własną rękę, wszystkie działania były uzgodnione i zgodne z planem całkowitej eksterminacji Polaków na Ukrainie. Ukraińskim nacjonalistom zależało na wytępieniu wszystkich śladów, które mogłyby przypominać o Polakach
– przypomina ,,Historia Do Rzeczy”.
(3651)
