2 marca 1948 roku Wojskowy Sąd Rejonowy w Warszawie skazał na karę śmierci ppłk. Stanisława Kasznicę – komendanta Narodowych Sił Zbrojnych, po wojnie działacza konspiracji Narodowego Zjednoczenia Wojskowego oraz kpt. Lecha Neymana – członka Komendy Głównej NSZ. Obaj zostali straceni 12 maja 1948 roku w więzieniu przy ul. Rakowieckiej.
Szczątki ppłk. Kasznicy odnaleziono latem 2012 roku w kwaterze „Ł” Cmentarza Wojskowego na warszawskich Powązkach. 20 lutego 2013 roku IPN poinformował o zidentyfikowaniu ppłk. Kasznicy. Ostatni komendant NSZ został uroczyście pochowany 27 września 2015 roku w powązkowskim Panteonie – Mauzoleum Wyklętych-Niezłomnych, wraz z 35 innymi żołnierzami podziemia niepodległościowego, których szczątki odnaleziono na „Łączce”.
Nosił pseudonimy „Maszkowski”, „Przepona”, „Wąsal”, „Wąsowski”, „Stanisław”, „Stanisław Piotrowski”. Porucznik Wojska Polskiego, podpułkownik i komendant Narodowych Sił Zbrojnych, kawaler orderu Virtuti Militari V klasy i Krzyża Walecznych. Żołnierz Września i konspiracji, po wojnie w szeregach antykomunistycznego podziemia, działacz narodowy.
Jego ciało po śmierci przyobleczono w mundur Wehrmachtu i wrzucono do zbiorowej bezimiennej mogiły. Dziś spoczywa w Panteonie-Mauzoleum Żołnierzy Wyklętych- Niezłomnych na Łączce na Powązkach Wojskowych w Warszawie.
Urodzony w 1908 roku Stanisław imię otrzymał po ojcu, profesorze prawa, senatorze II RP i dwukrotnym rektorze Uniwersytetu Poznańskiego. Stanisław – junior też chciał zostać prawnikiem, studia ukończył w 1933 w Poznaniu, aplikację odbywał w kancelarii w Warszawie, w 1935 objął radcostwo prawne w garbarni Rogowskich w Gnieźnie. Przed wybuchem wojny zdał w Poznaniu egzamin adwokacki. Wcześnie też rozpoczął działalność polityczną w Obozie Wielkiej Polski. Od kwietnia 1934 działał w Obozie Narodowo-Radykalnym (ONR-ABC). Był członkiem wewnętrznej tajnej struktury ONR pod nazwą Organizacja Polska.
Walczył jako oficer we Wrześniu’39, a po klęsce, już w październiku rozpoczął konspiracyjną działalność niepodległościową w szeregach Grupy „Szańca”, wywodzącej się z przedwojennego ONR- „ABC”. Był członkiem powołanego na przełomie lat 1939–1940 Komisariatu Cywilnego, kadrowej organizacji obozu narodowego, której celem było przygotowanie administracji na wyzwolonych spod okupacji terenach Polski. Po utworzeniu NSZ pełnił funkcję szefa Administracji Ogólnej w strukturach Służby Cywilnej Narodu. Walczył w Powstaniu Warszawskim. Od września 1944 r. do stycznia 1945 r. był komendantem Okręgu NSZ Częstochowa, następnie od stycznia do sierpnia 1945 r. komendantem Inspektoratu „Zachód” NSZ-OP. Od czerwca 1945 r. szef wywiadu OP, a od sierpnia 1945 r. p.o. komendanta głównego NSZ-OP. Na przełomie 1945 i 1946 r. wraz z grupą kadry NSZ-OP wszedł do NZW.
„Wpadł” 15 lutego 1947, w Zakopanem został aresztowany przez funkcjonariuszy Departamentu III MBP. Ci, którzy byli z nim w więzieniu na Mokotowie i przeżyli wspominali, że przeszedł straszne śledztwo. Wyrokiem Wojskowego Sądu Rejonowego w Warszawie z 2 marca 1948 r. skazany na karę śmierci. Bierut nie skorzystał z prawa łaski.
Zamordowany 12 maja 1948 r. w więzieniu przy ul. Rakowieckiej w Warszawie. Ciała nie wydano rodzinie. Zostało one skrycie, bezimienne wrzucone do zbiorowego dołu i pogrzebane w nieznanym i nieoznakowanym miejscu.
Ale nie – tak jak chcieli komuniści – na zawsze. Jego szczątki zostały – wśród innych – odnalezione w 2012 podczas prac poszukiwawczych na terenie Kwatery na Łączce prowadzonych przez badaczy Instytutu Pamięci Narodowej działających pod kierunkiem prof. Krzysztofa Szwagrzyka. 20 lutego 2013 r. Instytut Pamięci Narodowej poinformował o zidentyfikowaniu Stanisława Kasznicy.
27 września 2015 r. Stanisław Kasznica został uroczyście pochowany w Panteonie – Mauzoleum Wyklętych – Niezłomnych na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie.
źródło: IPN
(1472)
