Jednym z mało znanych faktów historycznych jest to, że nie wszystkie oddziały Powstania Warszawskiego Starego Miasta miały na sobie biało-czerwone barwy.
Na kolor czarno-czerwony zdecydowała się 104 Kompania Związku Syndykalistów Polskich. Żołnierze tego oddziału mieli w tym kolorze syndykalistyczny sztandar oraz opaski.
Żołnierze 104 Kompanii popadli w konflikt z żandarmerią Armii Krajowej. Major Barry, reprezentujący AK, chciał, by zmieniono nazwę na 104 Kompanię Armii Krajowej oraz zmieniono barwy. Jego pomysł spotkał się jednak z ogromnym sprzeciwem.
Związek Syndykalistów Polskich powstał jako konspiracyjna organizacja o charakterze syndykalistycznym. (syndykalizm był kierunkiem w ruchu robotniczym zakładającym wyższość celów ekonomicznych nad politycznymi oraz walka o swoje prawa. Zdaniem jego członków ważne było tworzenie związków zawodowych a nie partii politycznych).
104 kompania Związku Syndykalistów Polskich była oddziałem bojowym. Byli podporządkowani Armii Krajowej, jednak posiadali własne struktury polityczne.
Gdy wybuchło Powstanie Warszawskie oddział ten zasłyną ze zdobycia Pałacu Krasińskich, gdzie znajdowały się wówczas wojskowe wyposażenia i uzbrojenia. Oddział zasłynął także z obrony Domu Profesorów nieopodal ulicy Brzozowej w Warszawie.
Czym był Związek Syndykalistów Polskich?
Związek Syndykalistów Polskich (ZSP) – polska cywilno-wojskowa organizacja konspiracyjna o charakterze syndykalistycznym, działająca od kwietnia 1941 r. do 1945 r.
21 października 1939 r. powstał w Warszawie pod nazwą Związek “Wolność i Lud”, bazujący na członkach przedwojennych organizacji o charakterze lewicowo-patriotycznym i syndykalistycznym. Wśród założycieli byli m.in. prof. Kazimierz Zakrzewski, Jerzy Szurig, Stanisław Bukowiecki, S. Szwedowski, L. Bigosiński, Stefan Kapuściński. Organizacja składała się z pionu cywilnego z Komitetem Centralnym na czele oraz wojskowego. Na czele ZSP stał Komendant Główny, którym byli kolejno: S. Kapuściński, Roman Galicz i por. Jerzy Złotowski ps. “Poręba”. Główne założenia programowe zostały przedstawione w deklaracji “Kujmy broń”.
W grudniu 1939 r. utworzono własne oddziały bojowe pod nazwą Polskie Oddziały Syndykalistyczne “Wolność i Lud” (od 2 stycznia 1940 r. Oddziały Sabotażowo-Szturmowe). Podlegały one bezpośrednio Komendantowi Głównemu. Ich zadaniem było prowadzenie bieżącej walki w formie głównie działań sabotażowo-dywersyjnych. Składały się one z głęboko zakonspirowanych “trójek” i “piątek” dywersyjnych. Pion wojskowy ZSP współpracował blisko ze Związkiem Walki Zbrojnej, prowadząc także początkowo akcje małego sabotażu w ramach grupy “Wawer”. ZSP należał do organizacji, które w nomenklaturze ZWZ określano jako scalone II stopnia, czyli podporządkowane jedynie na szczeblu dowodzenia. Współdziałanie to było określane było w 1941 r. przez KG ZWZ jako lojalne.
W kwietniu 1941 r. Związek “Wolność i Lud” został przemianowany na Związek Syndykalistów Polskich. Latem 1942 r. doszło do rozłamu w Oddziałach Sabotażowo-Szturmowych, kiedy paru oficerów silnie związanych z AK doprowadziło do przejścia prawie całej “dywersji” ZSP do AK. 12 października 1942 r. odbudowane Oddziały Sabotażowo-Szturmowe przekształcono w Oddziały Szturmowe “Zew”, nastawione już wyraźnie na walkę zbrojną i wkrótce podporządkowane KG AK.
Syndykalistyczna Organizacja “Wolność” (SOW-a) – założona w 1940 w Warszawie. Organizację utworzono na bazie Anarchistycznej Federacji Polski, anarchosyndykalistycznego skrzydła przedwojennego Związku Związków Zawodowych (ZZZ) oraz części Związku Polskiej Młodzieży Demokratycznej (ZPMD). W 1941 do SOW-y przystąpił Polski Związek Walki o Wolność Narodów (założona w grudniu 1939 w Kielcach organizacja o charakterze internacjonalistycznym i anarchosyndykalistycznym). SOW-a krytykowała tzw. polską odmianę syndykalizmu (ZSP) i opowiadała się za powstaniem Rzeczypospolitej Społecznej, oddolnej federacji samorządów pracowniczych i lokalnych, które miały zastąpić dotychczasowe funkcje państwa i zlikwidować całkowicie władzę polityczną.
Przewodniczącym Komitetu Centralnego SOW-y był Wiesław Protschke. Kierownictwo organizacji stanowili: Zofia Hajkowicz-Brodzikowska, Wiesław Protschke i Jerzy Leszczyński (działacz syndykalistyczny). Pierwszym zewnętrznym przejawem ich działalności było opublikowanie wiosną 1940 pisma “Polska Dla Ludu”. SOW-a posiadała niewielką grupę wojskową, która w latach 1943–1944 została scalona z Armią Krajową. Członkowie SOW-y walczyli w oddziale partyzanckim w rejonie Kielc, przeprowadzali sabotaże, uczestniczyli w powstaniu warszawskim. Wydawano “Drogę Wolności”, dwutygodnik “Walkę Ludu” z dodatkiem wojskowym “Towarzysz Pancerny” oraz w Kielcach “Rewolucyjną Agencję Prasową”. Anarchosyndykaliści posiadali tajną drukarnię przy ul. Lipskiej 26 w Warszawie. SOW-a współpracowała z Radą Pomocy Żydom – Żegota.
źródło: Kresowiacy.com oraz Podziemie Zbrojne
(468)
