Postać Bronisława Geremka budzi ogromne kontrowersje. Z jednej strony jest fetowany przez środowiska związane z ,,Gazetą Wyborczą", z drugiej strony przypomina mu się mało znane fakty z życiorysu. O jego biografii znów jest głośno po tym, jak IPN wyraził sprzeciw wobec treści napisu na głazie upamiętniającym polityka.

Głaz ma zostać umieszczony w centrum Warszawy. Napis na nim brzmi:

W hołdzie prof. Bronisławowi Geremkowi (1932-2008) patriocie, Europejczykowi, historykowi, opozycjoniście, współtwórcy demokratycznej Polski, ministrowi spraw zagranicznych (1997-2000), który wprowadzał Polskę do NATO oraz działał na rzecz wstąpienia Polski do Unii Europejskiej, posłowi do Parlamentu Europejskiego (2004-2008), w 10. rocznicę Jego śmierci

IPN chciałby, aby zamiasy ,,w hołdzie" pojawiło się określenie ,,pamięci". Są zastrzeżenia również co do słowa ,,Europejczyk", a także co do sformułowań, jakoby ,,Geremek był współtwórcą demokratycznej Polski i wprowadził nasz kraj do NATO". Zdaniem historyków wystarczy, aby napisano, iż był aktywnym uczestnikiem przemian.

Głos na temat treści napisu zabrał Leszek Żebrowski, którego spojrzenie na przeszłość Geremka jest zgoła inne niż autorów napisu:

Można się zgodzić na tablicę i jej treść, jeśli będzie odpowiadała prawdzie. Ale na tablicy ma nie być: "tow. Geremek" (czy choćby "b. tow."). W końcu był funkcjonariuszem PZPR (a nie szeregowym członkiem) przez osiemnaście lat! (1950-1968). To jedna trzecia jego dorosłego życia, czy można zatem pominąć milczeniem takie najbardziej twórcze osiągnięcia?

- pytał. Jednocześnie przypomniał inny fakt z życia Geremka, który rzuca cień na jego biografię:

Tow. Lewertow - Geremek osławił się arcyciekawą i bardzo poufną rozmową z tow. Stanisławem Cioskiem (ministrem tow. W. Jaruzelskiego i ówczesnym członkiem KC PZPR) tuż przed stanem wojennym (1981) na temat NSZZ "Solidarność". Wyraził się jednoznacznie:

"dalsza pokojowa koegzystencja pomiędzy „Solidarnością” w obecnej formie a socjalizmem realnym już niemożliwa. Konfrontacja siłowa nieuchronna. Wybory do rad narodowych muszą zostać przesunięte.

Aparat „Solidarności” musi zostać zlikwidowany przez państwowe organy władzy. Po siłowej konfrontacji „Solidarność” mogłaby na nowo powstać, ale jako rzeczywisty związek zawodowy bez Matki Boskiej w klapie, bez programu gdańskiego, bez politycznego oblicza i bez ambicji sięgnięcia po władzę. Być może - kontynuował Geremek - tak umiarkowane siły jak Wałęsa mogłyby zostać zachowane. Po konfrontacji nowa władza państwowa mogłaby w innej sytuacji politycznej kontynuować pewne procesy demokratyzacyjne".

Źródło: Wojciech Wrzesiński (red.), "Drogi do Niepodległości 1944-1956/1980-1989. Nieznane źródła do dziejów najnowszych Polski", Wrocław 2001, dok. nr 211.

Historyk nie ukrywa swojej jednoznacznej opinii:

Tow. Geremek był komunistą "ideowym", nie zaś jednym z bardzo wielu oportunistów. Niewątpliwie był "Jewropejczykiem" w służbie totalitarnej ideologii, najbardziej zbrodniczej w dziejach. Dawał z siebie wszystko i w dodatku tumanił innych, jak choćby Ryszarda Kapuścińskiego. Wystawił mu partyjną rekomendację w stylu (jakby nie bardzo "po polskiemu"), który nie wskazuje zbytnio na jego intelektualne walory, tak powszechnie mu przypisywane

- dodał, publikując wymowną rekomendację, pisaną dość specyficzną polszczyzną:

źródło: Rzeczpospolita / Facebook/Leszek Żebrowski

Artykuł IPN chce zmienić napis o Geremku – lewica oburzona. Historyk rzuca światło na mało znane fakty z życia polityka pochodzi z serwisu Niezłomni.com.

Dziennikarze Onetu dotarli do dokumentów hiszpańskiego wywiadu wojskowego, które zostały wykradzione przez komunistyczną bezpiekę, a później znajdowały się w polskim ,,zbiorze zastrzeżonym" i były obłożone klauzulą tajności przez ćwierć wieku. Hiszpańskie służby pod koniec lat 80. zarejestrowały szefa MSZ Jacka Czaputowicza jako źródło informacji o pseudonimie ,,Corzuelo". Dziennikarze podkreślają: nie ma dowodów, by o tym wiedział.

Obok niego pojawiają się nazwiska Adama Michnika (pseudonim "Mario"), biskupa Alojzego Orszulika (,,Oswaldo") i publicysty ,,Gazety Wyborczej" Macieja Stasińskiego (,,Saturnino"). Czaputowicz w tamtym okresie działał w organizacji Wolność i Pokój.

Nadano mu pseudonim i przypisywano do jego nazwiska wydatki

- informuje Onet, dodając, że ,,opozycjoniści i księża często spotykali się wówczas z dyplomatami państw zachodnich, którzy potrzebowali od nich informacji dotyczących sytuacji w kraju, odmiennych od komunistycznej propagandy".

Na hiszpańskiej placówce działała 28-letnia dyplomatka Fabiola Moreno-Calvo, słusznie podejrzewana przez polską bezpiekę o pracę wywiadowczą. Działała ona na rzecz Centro Superior de Información de la Defensa (CESID), czyli hiszpańskiego wywiadu wojskowego. Dzięki sprawnie przeprowadzonej akcji służby PRL-owskie przechwytują dokumenty hiszpańskiej komórki wywiadu.

Wynika z nich, że Moreno-Calvo utrzymywała kontakty także m.in. z takimi działaczami jak Jacek Kuroń, Bronisław Geremek, Tadeusz Mazowiecki czy Janusz Onyszkiewicz. Oprócz nich była wydzielona grupa - osoby zarejestrowane jako formalne źródła informacji.

Czaputowicz podkreśla, że nie był agentem żadnego wywiadu, w tym hiszpańskiego. Wspomina o swoich spotkaniach z wieloma dyplomatami.

Nic nie mogę poradzić na to, że zarejestrowała mnie bez mej wiedzy i zgody. To dla mnie groteskowa sytuacja

- powiedział Onetowi. Stasiński, zarejestrowany w podobny sposób, mówi, że spotykał się z nią jako korespondent hiszpańskiej gazety.

Śmieszy mnie to, że ubierała te kontakty w jakiś współpracowników wywiadu, którzy mają jakieś pseudonimy

- dodaje. Adam Michnik nie udzielił odpowiedzi Onetowi. Przez hiszpańskie służby został opisany jako ,,jeden z najwybitniejszych przedstawicieli polskiej opozycji" - zakres informacji od niego zdobywanych może dotyczyć polityki i opozycji.

Onet podaje też sumy pieniędzy. ,,Corzuelo" miał pokwitować w marcu 1989 r. 2000 hiszpańskich peset, w lipcu i sierpniu — 1000 peset, w kolejnym miesiącu także 1000 peset (z łącznej sumy 15 tys. peset na całą agenturę). Jednak Czaputowicz zaprzecza przyjmowaniu pieniędzy. Z kolei Michnik miał dostać kolejno 4 tys. i 2 tys. peset, zaś Orszulik — 1000 peset. Niewykluczone, że nie otrzymywali gotówki, ale zaproszenia i prezenty (w przypadku Michnika i Stasińskiego), a Orszulika dodatkowo ,,wysyłka czasopism o tematyce religijnej". 1000 peset to wówczas niecałe 10 dolarów

Jak oceniano współpracowników? "Mario" oraz "Saturnino" dostali ocenę średnio-wysoką (medio-alto), zaś "Oswaldo" — wysoką (alto). Nie ma oceny ,,Corzuelo". Moreno-Calvo i uzyskiwane przez nią informacje zostały podsumowane ,,oceną średnią".

Z kolei legendarny szef CESID gen. Emilio Alonso Manglano oceniał wyniki jej pracy wysoko.

źródło: Onet.pl

Artykuł Najbardziej sensacyjne dotąd znalezisko w ,,zbiorze zastrzeżonym”. Czaputowicz, Michnik i inni jako źródła informacji zagranicznego wywiadu pochodzi z serwisu Niezłomni.com.

Nie cichną dyskusje na temat rekonstrukcji rządu. Oprócz odejścia ministra Antoniego Macierewicza wielu zwolenników PiS-u ma wątpliwości w związku z kandydaturą Jacka Czaputowicza, nowego szefa MSZ.

Słowa nowego ministra wychwycił Krzysztof Wyszkowski.

J. Czaputowicz pytany o relacje z D. Tuskiem: Nic nie stoi na przeszkodzie, by były one coraz lepsze - powiedział na antenie Polskiego Radia.

Na te słowa tak zareagował były opozycjonista:

Słuchaj Czapa, niby ładnie, gdy wiadomo, że mówisz o swoim byłym szefie, ale skoro teraz reprezentujesz nasze interesy, to weź się w garść i przestań mu kadzić

- napisał Wyszkowski.

J. Czaputowicz pytany o relacje z D. Tuskiem: Nic nie stoi na przeszkodzie, by były one coraz lepsze. @polskieradiopl Słuchaj Czapa, niby ładnie, gdy wiadomo, że mówisz o swoim byłym szefie, ale skoro teraz reprezentujesz nasze interesy, to weź się w garść i przestań mu kadzić.

— @KWyszkowski (@KWyszkowski) 9 stycznia 2018

Surowo ocenia go również publicysta Witold Gadowski:

Czaputowicz były WiP - owiec, "korporacja Geremka" zwycięża. Cieszą się Niemczyk, Sienkiewicz, Klich...

Czaputowicz były WiP - owiec, "korporacja Geremka" zwycięża. Cieszą się Niemczyk, Sienkiewicz, Klich...

— witold gadowski (@GadowskiWitold) 9 stycznia 2018

Z kolei Rafał Trzaskowski (PO) był zachwycony:

Minister Czaputowicz - świetny specjalista- co do kompetencji mogę tylko pochwalić. Misja niestety samobójcza. Dlaczego żaden pełnokrwisty polityk PiS się jej nie podjął?

Minister Czaputowicz - świetny specjalista- co do kompetencji mogę tylko pochwalić. Misja niestety samobójcza. Dlaczego żaden pełnokrwisty polityk PiS się jej nie podjął?

— Rafał Trzaskowski (@trzaskowski_) 9 stycznia 2018

Artykuł Nieoczekiwane słowa nowego ministra. Donald Tusk wróci do łask. Były opozycjonista nie wytrzymał pochodzi z serwisu Niezłomni.com.

Dziś skończyłby 70 lat. Duszpasterz ludzi pracy, legendarny kapłan "Solidarności", symbol walki z komunizmem. Błogosławiony ksiądz Jerzy Popiełuszko został porwany i brutalnie zamordowany 33 lata temu. W rocznicę urodzin duchownego Polskie Radio przeprowadziło wywiad z Wojciechem Sumlińskim.

19 października 1984 roku ks. Jerzy odprawiał mszę w parafii Świętych Polskich Braci Męczenników w Bydgoszczy. Gdy wracał do Warszawy samochód prowadzony przez Waldemara Chrostowskiego został zatrzymany przez funkcjonariuszy SB, którzy uprowadzili kapłana i Chrostowskiego. Kierowcy udało się uciec, a ksiądz Jerzy Popiełuszko został skatowany i zamordowany. Jego ciało wyrzucono do wody z włocławskiej tamy.

Wszystko, co nam powiedziano na temat śmierci księdza Jerzego Popiełuszki poza miejscem i czasem uprowadzenia księdza Jerzego - było kłamstwem

Jednak zdaniem Sumlińskiego, ,,jesteśmy o krok od pokazania prawdy". Dziennikarz i pisarz mówi, że ,,są dowody na to, kto stał za zabójstwem ks. Popiełuszki". Są nagrania rozmowy komunistów z działaczami Solidarności z 1984 r., w której ustalają, że ta sprawa nigdy nie zostanie wyjaśniona...

https://www.youtube.com/watch?v=azcSI8Wpa8U

źródło: Polskie Radio / fot. IPN

Artykuł Dziennikarz ujawnia: ,,Są dowody na to, kto stał za zabójstwem ks. Popiełuszki. Zachowały się nagrania podłej rozmowy komunistów z działaczami Solidarności, w której…” [WIDEO] pochodzi z serwisu Niezłomni.com.

Opublikowano wewnętrzną korespondencję brytyjskiego rządu z lat 1988-89. Kilka faktów, które wynikają z odtajnionych dokumentów jest niezwykle ciekawych...

Poniższy dokument pokazuje, że Bronisław Geremek był przekonany, iż najlepszym kandydatem na kluczowe stanowisko szefa MSZ jest Tadeusz Olechowski, pełniący tę funkcję w rządzie komunistów.

Bronisław Geremek poszukiwał również rady, jak poradzić sobie ze zwolnieniami w przemyśle metalowym i górnictwie.

Geremkowi sen z powiek spędzają wzrosty cen podstawowych produktów, które mogą doprowadzić do niepokojów społecznych. To znacznie groźniejsze niż opozycja ,,twardogłowych" z PZPR czy Związek Sowiecki. Zmiana systemu może dokonać się w oparciu o reformę ekonomiczną, a ta z kolei wymaga pomocy z zewnątrz. Jest wiele pomysłów takiej pomocy, w tym przede wszystkim oferowana przez George'a Sorosa.

Geremek przyznaje, że wybór Jaruzelskiego na prezydenta to jeden z elementów umowy okrągłostołowej, która nie znalazła odzwierciedlenia w oficjalnych dokumentach.

źródło: Twitter / National Archives

Artykuł Wielka Brytania odtajniła dokumenty o Polsce z lat 1988-89. Jest informacja o pomocy Sorosa i nieformalnych ustaleniach przy Okrągłym Stole pochodzi z serwisu Niezłomni.com.

Izrael „Jerry” Lewart o swoim bracie Bronisławie Geremku w rozmowie z Przeglądem, nr 30, 27 lipca 2008.:

Bronek zawsze był dyskretny. Nie mieszał życia prywatnego z działalnością polityczną. Może obawiał się, że źli ludzie będą wykorzystywać np. to, że wielki polski mąż stanu ma w Ameryce żydowskiego brata. [...]

– Czy mógłby pan coś powiedzieć o waszej rodzinie?
– Nazwisko rodzinne brzmi Lewertow. Rodzice nosili imiona Boruch i Szarca. Mieszkaliśmy w Warszawie przy ulicy Mławskiej 3. Ja urodziłem się w 1926 r. Po dziadku, który był magidem [charyzmatyczny rabin, biegły interpretator Tory, przywódca społeczności żydowskiej, często o przypisywanych zdolnościach wizjonerskich], dostałem imię Israel, ale powszechnie nazywano mnie Izio. Brat, urodzony w 1932 r., miał na imię Benjamin, wołano go Benek. Potem losy potoczyły się tak, że ja zostałem Jerrym Lewartem, a on Bronisławem Geremkiem.

Nasza rodzina była dość zamożna. Utrzymywała się z prowadzonej przez ojca wytwórni futer, które cieszyły się dużym powodzeniem nie tylko w Warszawie, lecz przede wszystkim na Śląsku, gdzie ojciec często jeździł w interesach.

Mimo że cała nasza bliższa i dalsza rodzina była ortodoksyjna, bardzo religijna i pobożna, ojciec był syjonistą. Jego marzeniem było powstanie Izraela. Próbowali nawet tam się osiedlić. Tam przyszedłem na świat. Po paru latach wrócili do Warszawy, gdzie już urodził się Bronek.

– Jak pan wspomina lata przedwojenne?
– Bardzo dobrze. Były szczęśliwe i beztroskie.

[w 1950 r.] Bronek poszedł na studia. Był pełen entuzjazmu. Przekonany, że Polska jest jego wielką szansą. [Ja sam] czułem się tu już obco. […] Uznałem, że moje miejsce jest w Ameryce. Po trzech miesiącach pożegnałem rodzinę i pojechałem do Niemiec. Tam zgłosiłem się na emigrację do USA. Po pół roku dostałem papiery. Do Nowego Jorku dopłynąłem w ostatnich dniach 1951 r. […]  Cały czas korespondowałem z mamą i bratem. W 1954 r. Bronek odwiedził nas po raz pierwszy. Był wtedy na stypendium Smithsonian Institute, zbierając materiały do swej książki. Później jeszcze wielokrotnie, w różnych dla siebie rolach. Naukowca, opozycjonisty, wreszcie znanego polityka wolnej Polski. […] Brat nie był katolikiem, choć w młodości miał okres, kiedy chciał zostać księdzem”.

Artykuł Bronisław Geremek w młodości chciał zostać księdzem. Brat, o którym nigdy nie wspominał, zdradza sekrety z życia polityka pochodzi z serwisu Niezłomni.com.

Prawda boli. Boli szczególnie lewicowe i lewackie kręgi polityczne, skupione wokół „Gazety Wyborczej” i Fundacji Batorego oraz tak zwany warszawski „salon”. Bo w interesie tych kręgów, które doszły do władzy w wyniku skumania się z przywódcami PZPR w czasie poufnych rozmów w Magdalence i gdzie indziej, leży przeinaczanie prawdy o powstaniu KOR i Wielkim Strajku z 1980 r.

W ich interesie leży kreowanie na autorytety moralne takich ludzi jak Jan Nowak Jeziorański i Władysław Bartoszewski. A także wykreowanie na przywódców „Solidarności” Bronisława Geremka i Tadeusza Mazowieckiego, którzy przecież na strajk w Gdańsku zostali wysłani z misją przekonania robotników, że w PRL nie ma miejsca na wolne związki zawodowe.

[caption id="attachment_33897" align="alignleft" width="235"] Fot. Adrian Grycuk, wikipedia.pl[/caption]

Sposób myślenia ludzi z tych kręgów bardzo dobrze odzwierciedla wypowiedź młodszego brata mojej koleżanki ze studiów, Seweryna Blumsztajna, który tak skomentował książkę „Zaciskanie pięści” mojego autorstwa:

– Fredek, ale nakłamałeś w swojej książce.

– Jak to? Daj mi jakiś przykład.

– No, aresztowanie Górnego.

– A co, tak nie było?

– Było, ale o tym nie wolno pisać.

Do rozmowy doszło w Paryżu, dokąd Blumsztajn przyjechał z Wałęsą i Geremkiem. Od wydania wspomnianej książki i od powyższej wymiany myśli minęło prawie dwadzieścia osiem lat. Przez cały ten czas układ polityczny ukształtowany przy Okrągłym Stole dokładał starań, żeby zafałszować naszą najnowszą historię i nie dopuścić do tego, by do świadomości społecznej Polaków dotarła prawda.

Prawdziwy obraz wydarzeń i zakulisowych działań Czytelnicy znajdą w tej publikacji, która w dużej części powtarza materiał z książki „Zaciskanie pięści”, lecz rozszerza go o dokumenty i zdjęcia oraz o relacje z wydarzeń po roku 1988. W książce tej, tak jak w poprzedniej, wykorzystałem spisane w Rzymie w maju i czerwcu 1988 roku relacje Andrzeja Kołodzieja, potwierdzone później przez wiele innych osób. Te długie cytaty zostały wyróżnione w tekście za pomocą czcionki pochyłej.

Być może o Andrzeju Kołodzieju wielu Czytelników dotąd nie słyszało, bo on sam nigdy nie dbał o rozgłos, a środowisko Lecha Wałęsy, koła rządzące III RP i media zadbały o to, by o jego czynach społeczeństwo się nie dowiedziało. A przecież to głównie Kołodziejowi zawdzięczamy, że doszło do powstania „Solidarności”. To on prowadził w stoczni w Gdyni najlepiej zorganizowany strajk w Polsce i dzięki jego postawie Anna Walentynowicz mogła powstrzymać robotników Stoczni Gdańskiej, by po zakończeniu strajku przez Wałęsę nie wychodzili z zakładu.

To Kołodziej na pierwszym miejscu postulatów postawił żądanie utworzenia wolnych i samorządnych związków zawodowych. To dzięki niemu Wałęsie nie udało się wystąpić w telewizji z apelem o zakończenie strajków w całej Polsce przed osiągnięciem porozumienia z władzami PRL.

Andrzej Kołodziej był przewodniczącym Komitetu Strajkowego w Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni i wiceprzewodniczącym Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego w Stoczni Gdańskiej.

W stanie wojennym zorganizował oddział Solidarności Walczącej w Trójmieście i był wiceprzewodniczącym, a później przewodniczącym Komitetu Wykonawczego SW. Odznaczony przez prezydenta RP na uchodźstwie Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1988) i przez prezydenta Lecha Kaczyńskiego Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (2006), honorowy obywatel miast Gdańska (2000), Gdyni (2014) i Zagórza (2005), Świadek Historii (IPN 2014), Zasłużony Działacz Kultury (2001).

Alfred Znamierowski, Niezłomni. Solidarność Walcząca, Editions Spotkania, Warszawa 2016. Książkę można nabyć TUTAJ.

Artykuł Blumsztajn: Fredek, ale nakłamałeś w swojej książce. Znamierowski: A co, tak nie było? Blumsztajn: Było, ale o tym nie wolno pisać pochodzi z serwisu Niezłomni.com.

Wczesną jesienią przyszło mi zeznawać przed warszawskim sądem w sprawie o naruszenie dóbr osobistych Bronisława Geremka (1932–2008). Kamieniem obrazy okazał się fragment filmu "Towarzysz generał idzie na wojnę", w którym cytowałem tajną depeszę ambasadora NRD (komunistycznych Niemiec) o sytuacji w Polsce na krótko przed wprowadzeniem stanu wojennego (1981). Nadając pilny szyfrogram do Berlina, ambasador Horst Neubauer powołuje się na Stanisława Cioska, wysoko postawionego aparatczyka i jednocześnie poufny kontakt służb PRL i NRD.

Oto inkryminowany cytat:

Właśnie miałem osobliwą rozmowę z szefem ekspertów „Solidarności” Geremkiem – donosi Ciosek – Nie wierzyłem własnym uszom. Geremek oświadczył, że dalsza pokojowa koegzystencja pomiędzy „Solidarnością” w obecnej formie a socjalizmem realnym jest już niemożliwa. Konfrontacja siłowa nieuchronna. (…) Aparat „Solidarności” musi zostać zlikwidowany przez państwowe organy władzy.

Proponuję przeczytać raz jeszcze – bo zapewne i Szanowny Czytelnik z trudem wierzy własnym oczom: oto jeden z prominentnych autorytetów opozycyjnych w poufnej rozmowie ponagla komunistów do szybkiej rozprawy z ruchem narodowym. Dlaczego – to łatwiej zrozumieć po przeczytaniu kolejnych zdań szyfrogramu Neubauera:

[quote]Po siłowej konfrontacji „Solidarność” mogłaby na nowo powstać, ale jako rzeczywisty związek zawodowy bez Matki Boskiej w klapie, bez programu gdańskiego, bez politycznego oblicza i bez ambicji sięgnięcia po władzę. Być może, kontynuował Geremek, takie umiarkowane siły, jak Wałęsa mogłyby zostać zachowane.[/quote]

Pamiętajmy, że relacjonowana rozmowa odbywa się już po drugiej turze Pierwszego Zjazdu NSZZ „Solidarność”, kiedy to ostatecznie rozwiały się nadzieje komunistów na poddanie Związku kontroli – zarówno zewnętrznej, ze strony służb, wojska i aparatu partii komunistycznej, jak i wewnętrznej, poprzez agenturę oraz tych działaczy i doradców, których wcale nie cieszy dynamika patriotycznego ruchu.

[quote]Notabene: plan Geremka zostanie ostatecznie zrealizowany w roku 1989, gdy powstanie neo‑Solidarność – już bez większości członków Komisji Krajowej „S” wybranych na Pierwszym Zjeździe.[/quote]

Grzegorz Braun, fragment artykułu z "Polonia Christiana"

Artykuł Biografia zakazana. Solidarność tak, ale bez Matki Boskiej w klapie, czyli o zrealizowanym planie Bronisława Geremka pochodzi z serwisu Niezłomni.com.

Artykuł Jakie cele realizowali Geremek i Mazowiecki w stoczni? „Byli bardziej związani z komunistami” pochodzi z serwisu Niezłomni.com.

Artykuł O „obaleniu” komunizmu przy pomocy zmiany ordynacji w trakcie wyborów. „Umów należy dotrzymywać” pochodzi z serwisu Niezłomni.com.