Właśnie miałem osobliwą rozmowę z szefem ekspertów „Solidarności” Geremkiem (ścisłe kontakty z międzynarodówką socjaldemokratyczną,osobiste kontakty z Kreisky’m i innymi). Nie wierzyłem własnym uszom. Geremek oświadczył, że dalsza pokojowa koegzystencja pomiędzy „Solidarnością” w obecnej formie a socjalizmem realnym już niemożliwa. Konfrontacja siłowa nieuchronna. Wybory do rad narodowych muszą zostać przesunięte. Aparat „Solidarności” musi zostać zlikwidowany przez państwowe organy władzy. Po siłowej konfrontacji „Solidarność” mogłaby na nowo powstać, ale jako rzeczywisty związek zawodowy, bez Matki Boskiej w klapie, bez programu gdańskiego, bez politycznego oblicza i bez ambicji sięgnięcia po władzę. Być może – kontynuował Geremek – tak umiarkowane siły, jak Wałęsa mogłyby zostać zachowane. Po konfrontacji nowa władza państwowa mogłaby w innej sytuacji politycznej kontynuować pewne procesy demokratyzacyjne

Źródło: Szyfrogram ambasadora Niemieckiej Republiki Demokratycznej w Warszawie Horsta Neubauera z 2 grudnia 1981 r.,

za: Drogi do niepodległości 1944-1956/1980-1981. Nieznane źródła do dziejów najnowszych Polski, red. Wojciech Wrzesiński (Wrocław: Instytut Historyczny Uniwersytetu Wrocławskiego, 2001), ss. 231-232

https://youtu.be/lfEul54Us24?t=28m12s

Artykuł Szyfrogram ambasadora NRD w Warszawie: Właśnie miałem osobliwą rozmowę z szefem ekspertów „Solidarności” Geremkiem… pochodzi z serwisu Niezłomni.com.

Małgorzata Subotić: – Co pani robiła tam [w Stoczni Gdańskiej w sierpniu 1980 r.] jako ekspert?
Jadwiga Staniszkis: – Pisałam część wystąpień, brałam udział w negocjacjach, buntowałam się, gdy przyjęto gorszą, niż można było, formułę kierowniczej roli partii. Byli tam już Mazowiecki, Geremek, którzy dotarli wcześniej. Zresztą ich droga była zupełnie inna. (...)
Część ekspertów była zachęcana przez ludzi władzy, by pojechali do stoczni. Nie po to, by byli konfidentami, lecz dlatego, że mieli podobną wyobraźnię, rozumieli, co to znaczy niezależny związek zawodowy w kategoriach ideologicznych, znali ograniczenia władzy. Robotnicy nie rozumieli, że powstanie takiego związku zawodowego łamie całą konstrukcję komunizmu, zgodnie z którą partia-państwo musi zastąpić i kapitalistów, i robotników, jest jedynym podmiotem władzy i jedynym historycznie istotnym podmiotem społecznym.

MS: – Mazowiecki, Geremek jechali tam więc, by załagodzić sytuację?
JS: – Tak.

MS: – Kiedy jednak przyjechali, chęć stonowania nastrojów im przeszła?
JS: – Niezupełnie, bo doskonale rozumieli, co oznaczają żądania niezależnych związków. I wiedzieli, że jeśli negocjacje się zaczną, to uzna się stronę robotniczą za niezależny podmiot. A to już oznaczało wygraną. W ostatnim rzucie na taśmę, pod naciskiem władzy, wprowadzili jednak zapis, że ta robotnicza reprezentacja uznaje kierowniczą rolę partii [komunistycznej] w społeczeństwie. Była szansa, aby przeszła formuła szczecińska, w której nie mówiło się wprost o kierowniczej roli partii, było tylko odwołanie do konstytucji. Dla strajkujących takie sformułowanie nie byłoby upokorzeniem. Ale Mazowiecki i Geremek uznali, że nie o to chodzi, że musi być dosłownie zapisana partia. I ja wtedy wystąpiłam z grupy negocjacyjnej.

MS: – Uważała pani, że doradcy manipulują robotnikami?
JS: – Nie nazywałabym tego tak ostro. Uważam, że doradcy nadużyli swojej przewagi intelektualnej, językowej.

Źródło: „W odświętnych ciuchach. Małgorzata Subotić rozmawia z Jadwigą Staniszkis“, Rzeczpospolita, Plus-Minus, 4-5 września 2004

Artykuł Jadwiga Staniszkis o roli Geremka i Mazowieckiego podczas Sierpnia 1980. ,,Uważała pani, że doradcy manipulują robotnikami?” pochodzi z serwisu Niezłomni.com.

Artykuł Marcin Meller: Mój dziadek był typowym członkiem żydokomuny. KPP, ucieczka z Polski przed wojną… pochodzi z serwisu Niezłomni.com.