Reprint pracy „Kulisy powstania styczniowego” wydany w 150. rocznicę powstania styczniowego oraz w 110. rocznicę urodzin Jędrzeja Giertycha. Jest to w dorobku narodowego ideologa i historyka praca chyba najmniej znana. Książka pierwotnie ukazała się nakładem Wydawnictwa Towarzystwa imienia Romana Dmowskiego w 1965 roku i w okresie późniejszym nie była praktycznie wznawiana (poza drugoobiegowymi wydawnictwami). Dziś w swoim oryginalnym wydaniu jest praktycznie niedostępna.
Praca Giertycha zdaje się rozwijać myśl Romana Dmowskiego, którą lider obozu narodowego sformułował na łamach swojej pracy z początku lat 30. ub. wieku, zatytułowanej „Świat powojenny i Polska”. W pracy tej Dmowski w następujący sposób opisywał XIX-wieczną politykę Prus, prowadzoną w stosunku do Polski:

„Dopóki Rosja posiadała swą ustaloną przez zwycięstwo nad Napoleonem, wielką pozycję w Europie, Prusy oddawały jej całkowity głos w kwestii polskiej, manifestowały swoją z nią solidarność, przyjaźń i gotowość okazania swej pomocy przeciw Polakom, gdyby jej potrzebowała (…) W miarę wszakże wzrostu potęgi pruskiej, a gromadzenia się trudności dla Rosji, zarówno w jej stosunkach wewnętrznych, jak w jej rywalizacji z państwami europejskimi, Prusy przybierały coraz aktywniejszą postawę w kwestii polskiej. Dużo jeszcze czasu upłynie, zanim zostanie wyjaśnione, w jakiej mierze ich dziełem było powstanie 63-go roku w Królestwie. Dziś wiadomo tylko, jaką korzyść z niego odniosły, jak na tym powstaniu wyrosła cała kariera historyczna Bismarcka, jak pomogło mu ono do związania ze swą polityką Rosji, a co za tym idzie, do załatwienia się z Austrią w r. 1866 i z Francją w latach 1870-1871” („Świat powojenny i Polska”, Wrocław 1999).

[quote]Z punktu widzenia wojskowego, powstanie styczniowe było od samego początku przedsięwzięciem beznadziejnym i kompletnie nieudanym. „Żadne większe miasto nie dostało się w ręce powstania ani nie opanowano żadnej połaci kraju — pisze wybitny polski historyk, a zarazem znawca zagadnień wojskowych, generał Kukieł. — Okazała się wyraźnie bezsilność improwizowanych sił polskich z 600 strzelbami myśliwskimi, a przeważnie kosynierów, czy nawet ‘drągalierów’ przeciw wojsku rosyjskiemu przy jego sile ogniowej, wyjąwszy wypadki zupełnego zaskoczenia. Z przeszło 160 miejscowości, w których stały wojska rosyjskie, zaatakowano zaledwie 18, staczając 33 potyczki; przeciw armii z górą stutysięcznej wystąpiło 5000–6000 walczących”.[/quote]

Tak było w pierwszych dniach powstania. Dla porównania można przypomnieć, że w powstaniu warszawskim 1944 roku opanowana została większa część stolicy kraju, a w powstaniu wielkopolskim 1918 roku w ciągu kilku dni opanowano Poznań z otaczającymi go fortami, większą część Prowincji Poznańskiej tylko bez Bydgoszczy i przyległego do niej pasa ziemi na północy, oraz bez skrawków terytorium na zachodzie i południu; opanowano na tym obszarze wszystkie miasta, linie kolejowe, lotniska, radiostacje, centrale telefoniczne i koszary. Gdyby powstanie styczniowe było w pierwszej fazie przedsięwzięciem udanym, powinno było opanować Warszawę wraz z cytadelą, linię kolejową warszawsko-wiedeńską, większą część prowincji, a o ile możności także i twierdze w Modlinie, Dęblinie i gdzie indziej.
Nie lepiej wiodło się powstaniu i później...
(fragment książki)

Jędrzej Giertych, Kulisy powstania styczniowego, Ostoja, Kraków 2013.

Książkę można nabyć TUTAJ.

SPIS RZECZY
Słowo wstępne
Wstęp
I. Powstanie, które przyniosło klęskę
II. Data powstania
III. Zmarnowane perspektywy
IV. Tylko Prusy odniosły korzyść z powstania
V. Ocena konwencji Alvenslebena: pogląd tradycyjny
VI. Ocena konwencji Alvenslebena: Robert H. Lord
VII. Ocena konwencji Alvenslebena: autorzy najnowsi
VIII. Rozgrywka dyplomatyczna wokół powstania
IX. Rola Anglii
X. Prusy a sytuacja w Królestwie w przededniu powstania
XI. Kto wywołał powstanie?
XII. Czy możliwa była w powstaniu inspiracja obca?
XIII. Powiązania międzynarodowe powstania styczniowego
XIV. Pruskie wichrzenia powstańcze
XV. Do czego dążył Bismarck w Królestwie?
XVI. Metody i charakter Bismarcka
XVII. Inne ślady ręki pruskiej w powstaniu
XVIII. Rola Wielopolskiego
XIX. Rola Żydów
XX. Powstanie a sprawa chłopska
Zakończenie
Indeks
Lista przedpłacicieli
Komunikaty
Errata

Artykuł Kulisy powstania styczniowego pochodzi z serwisu Niezłomni.com.

[caption id="attachment_19880" align="aligncenter" width="576"] Policja rozprasza formujący się pochód uczestników zjazdu Obozu Wielkiej Polski w Kaliszu 29.06.1932r., https://www.facebook.com/PolskiNarodowy[/caption]

[caption id="attachment_19882" align="alignleft" width="495"] KURJER POZNAŃSKI nr.292 /1932r., https://www.facebook.com/PolskiNarodowy[/caption]

Obóz Wielkiej Polski założony 4 grudnia 1926 r. był odpowiedzią narodowców na nową sytuację polityczną, w jakiej znalazła się Polska po zamachu majowym. Szybko duże znaczenie w ramach OWP zdobył sobie Ruch Młodych OWP.

Praca jest próbą rekonstrukcji stosunku młodych ideologów ruchu narodowego do mniejszości słowiańskich: Jana Rembielińskiego, Zygmunta Wojciechowskiego, Klaudiusza Hrabyka, Jędrzeja Giertycha i warszawskiego Oddziału Akademickiego OWP, którego działacze w 1934 r. założyli ONR.

Analizując stosunek RM OWP należy stwierdzić, że byli przeciwnikami przyznania mniejszościom narodowym autonomii politycznej, a nawet szerszego samorządu, podkreślając jedność i unifikację etniczną państwa polskiego.

„Młodzi, twierdzili, że nie istniały w tamtym czasie odrębne narody – ukraiński i białoruski, natomiast ludność pochodzenia ukraińskiego i białoruskiego postrzegali jako regionalne grupy etniczne podobne do Kaszubów czy górali podhalańskich. Uważali Ukraińców i Białorusinów za surowy jeszcze i niewyrobiony materiał etnograficzny, podatny jednak na polonizację, której podstawę stanowić miały wspólne korzenie chrześcijańskie, pokrewieństwo językowe, wielowiekowe współżycie z ludnością polską i wciąż żywe wspomnienie przynależności politycznej do Polski. Wobec wagi powyższych faktów różnice dzielące ludność kresową uznawali za mało istotne. (...) W asymilacji narodowej mniejszości słowiańskich młodzi dostrzegali możliwość przynajmniej częściowego rozwiązania drażliwej kwestii narodowościowej w Polsce. Zwiększenia wpływów polonizacyjnych doszukiwali się w podniesieniu poziomu cywilizacyjnego wschodnich województw, w ich rozwoju ekonomicznym, w usprawnieniu aparatu administracyjnego oraz wzmocnieniu żywiołu polskiego na Kresach Wschodnich”.

W. Podjacki, Zagadnienie mniejszości słowiańskich w ideologii Ruchu Młodych Obozu Wielkiej Polski w latach 1927-1933, Wyd. A. Marszałek, Toruń 2013.

Artykuł „Ludność pochodzenia ukraińskiego i białoruskiego postrzegali jako regionalne grupy etniczne podobne do Kaszubów czy górali podhalańskich”. RM OWP o mniejszościach słowiańskich w Polsce pochodzi z serwisu Niezłomni.com.

[caption id="attachment_5046" align="alignright" width="300"] Maska pośmiertna Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego[/caption]

Panu Stefanowi Kołaczkowskiemu ze  stutysięczną podzięka za “Bilans estetyzmu”(“Marchołt”, styczeń, 1937)

Konstanty Ildefons Gałczyński, "Polska wybuchła w roku 1937"

Miałem o tym pisać artykuł,
lecz wolę wiersza dźwięczną miedź -
nie potom wierszom formę wykuł,
artykułami żeby grzmieć:

W tym roku Polska się zaczyna
jasna i piękna jak dziewczyna,
wznosimy dla niej jasny dom!

Szczury do Wisły! Z Wisły wiarę!
Ja strofy te jak “Carmen saeculare”
składam Warszawy nowym dniom.

Oto się kłamstwu kładzie tama,
na szczurowisku pięści błysk -
bowiem kto Polskę chciał okłamać,
teraz od Polski dostanie w pysk.

I nie pomogą “Wiadomosti”,
ni mydło, proszę jegomosti,
ni papa Stalin, pupa Kridl.

Gdy wschodzi słońce, giną krety.
Tylko rycerzom laur poety;
ty bubkom, panie, oczy mydl…

Nie trzeba płakać, mój maleńki,
że dogorywasz tak po cichu:
teraz lepsze płyną piosenki
z piór Sołtysików i Giertychów;

kończy się “lepka, gęsta proza”,
kończy się poza, breza, groza,
kumkanie “estetycznych” żab.

Od tych Stempowskich, od tych “znawców”
milszy nam sąd warszawskich krawców,
ślusarzy, zdunów, prostych bab.

I oni słowa nasze pochwycą,
nie recenzenci idiotyczni;
w Polsce pachnieć będzie pszenicą,
nie intelektem rabinicznym.

Wisło, jak lira dzwoń
mądra i rzewna;
na zasiew nasz pochyl swą dłoń,
Matko Boska Siewna.

Artykuł Konstanty Ildefons Gałczyński i „Polska wybuchła w roku 1937”. „W Polsce pachnieć będzie pszenicą, nie intelektem rabinicznym” pochodzi z serwisu Niezłomni.com.