29 października 1993 roku zmarł w ZakopanemStanisław Marusarz, wszechstronny narciarz, czterokrotny uczestnik igrzysk olimpijskich, wicemistrz świata w skokach narciarskich w 1938 r.; w czasie II wojny światowej kurier tatrzański, aresztowany przez Gestapo w 1940 r., uciekł z więzienia przy ul. Montelupich w Krakowie i przedostał się na Węgry.

Podczas narciarskich Mistrzostw Świata w Lahti w 1938 sportowiec ten przeszedł do historii jako „moralny zwycięzca” zawodów skoków narciarskich, gdy po bardzo kontrowersyjnej i stronniczej decyzji fińskiego sędziego przegrał z Norwegiem Asbjørnem Ruudem ledwie o 0,3 punktu. Sam Ruud chciał oddać Polakowi niesprawiedliwie wywalczony złoty medal, jednak ten honorowo odmówił jego przyjęcia.

Po wybuchu II wojny światowej Marusarz wstąpił do ZWZ–AK i pełnił służbę kurierską na trasie Zakopane–Budapeszt. Przeprowadzał ludzi, przenosił materiały konspiracyjne i pieniądze na działalność podziemną. Dwukrotnie został schwytany przez słowacką służbę graniczną Jozefa Tisy.

Odmówił on współpracy z okupantami, którzy proponowali mu posadę trenera nazistowskich narciarzy i został skazany na śmierć. Dwa razy udało mu się jednak uciec z niewoli. Druga ucieczka z krakowskiego więzienia przy ulicy Montelupich, podczas której został postrzelony, wzbudziła podziw w okupowanej Polsce.

Dotarł on pieszo do Zakopanego, a potem przedarł się na Węgry, gdzie przebywał do końca wojny z przerwą na jedną kurierską misję w Polsce.

Do Zakopanego Marusarz powrócił w 1945 roku i zaczął prowadzić schronisko turystyczne na Ornaku. Miał jednak problemy z Urzędem Bezpieczeństwa, więc musiał ukryć się w Karpaczu, gdzie pomagał w przekraczaniu granicy osobom prześladowanym. Po 1955 r. był trenerem i wieloletnim kierownikiem zespołu zakopiańskich skoczni. Za czasów jego działalności wybudowano Średnią Krokiew.

Marusarz został wybrany przez PZN w 1969 r. narciarzem 50-lecia, a w 1989 r. jego imieniem nazwano skocznię Wielką Krokiew ( „za wzór postaw patriotycznych i sportowych”).

Zmarł na zawał serca 29 października 1993 r., wygłaszając przemówienie na pogrzebie Wacława Felczaka – swojego dowódcy z czasów okupacji – na Cmentarzu Zasłużonych na Pęksowym Brzyzku w Zakopanem, osuwając się na ręce ambasadora Węgier w Polsce Ákosa Engelmayera. Na cmentarzu tym został on później pochowany.

Artykuł Brawurowa ucieczka z Montelupich, odmowa współpracy z okupantem, problemy z komuną po wojnie… Pamiętamy o Stanisławie Marusarzu pochodzi z serwisu Niezłomni.com.

Jeden z najwybitniejszych i z pewnością najbardziej oryginalnych polskich artystów popełnił samobójstwo dzień po inwazji wojsk sowieckich na Polskę.

[caption id="attachment_31498" align="alignright" width="383"] Witkacy, ok. 1938[/caption]

Witkacy ostatnie tygodnie życia spędził u swojej żony (z którą spędzał zazwyczaj tylko część roku) w Warszawie, ukrył część swoich dzieł malarskich i rękopisów. Wraz z wybuchem wojny zgłosił się do wojska, jednak ze względu na wiek i stan zdrowia nie został wcielony do armii. Wobec zbliżania się wojsk niemieckich postanowił wraz z kochanką, Czesławą Oknińską, uchodzić na wschód, podobnie jak wielu innych mieszkańców stolicy. W Jeziorach na Polesiu Witkacy z Oknińską zatrzymali się w majątku rodziny Ziemiańskich, gdzie z depeszy radiowej dowiedzieli się o wkroczeniu wojsk ZSRS do Polski. 18 września oboje zażyli weronal, po czym Witkacy podciął sobie tętnicę szyjną. Oknińska, mimo przyjęcia dużej dawki środka nasennego, została uratowana.

Pisarz miał przeczucie nadciągającej groźby totalitaryzmu, który zniszczy. Swoje przeczucia opierał na osobistych doświadczeniach z komunizmem. Witkacy zetknął się z nim podczas rewolucji październikowej w Rosji. Stanisław Ignacy Witkiewicz rozumiał wprawdzie społeczne racje rewolucji i jej historyczną nieuchronność. Przerażały go jednak niesione przez nią rozkład moralny, przemoc i pospolitość, a przede wszystkim upadek najwyższych, jego zdaniem, wartości: sztuki, religii i metafizyki. Przewidywał, że wraz z rewolucją socjalną nastąpi zniszczenie indywidualności jednostki, automatyzacja i zszarzenie życia podporządkowanego idei kolektywizmu, sprowadzającego się do zaspokajania wyłącznie biologicznych potrzeb.

Artykuł 18 września 1939 roku jeden z najwybitniejszych artystów popełnił samobójstwo na wieść o agresji ZSRS. Okropności rewolucji bolszewickiej widział na własne oczy pochodzi z serwisu Niezłomni.com.