Wśród kilkudziesięciu sensacyjnych i dramatycznych epizodów z wojennych dziejów prowincji pomorskiej w niniejszej książce znalazły się opisy skutków alianckich nalotów na Szczecin i Świnoujście. Poznamy tajemnice sanatorium w Połczynie-Zdroju i stodoły w Podgajach, w której żywcem spłonęli polscy żołnierze.

Wraz z Leszkiem Adamczewskim Czytelnik podąży tropem hitlerowskich „cudownych broni”, głównie rakiet V-2, Rheinbote i Rheintochter. Zwiedzi schrony bojowe Wału Pomorskiego i przeciwlotnicze w Szczecinie. Sporo miejsca autor poświęcił także wojennym losom pomorskich skarbów kultury.

Leszek Adamczewski – poznański pisarz i dziennikarz. Autor blisko trzydziestu książek. Od 2009 roku współpracuje z Wydawnictwem Replika. Począwszy od debiutanckich Złowieszczych gór, zajmuje się tematyką zagadkowych i tajemniczych wydarzeń z lat drugiej wojny  światowej, w tym nieznanych losów skarbów kultury.

Fragment książki Leszka Adamczewskiego, Burza nad Provinz Pommern. Upadek Prowincji Pomorskiej Trzeciej Rzeszy, Wyd. Replika, Poznań 2020. Książkę można nabyć na stronie Wydawnictwa Replika.

Fragment rozdziału Pod osłoną „chińskiego muru”

Poddarłowskim poligonem dział kolejowych interesowała się znana nam już słupska dziennikarka i pisarka Jolanta Nitkowska­-Węglarz, która w kolejnym wydaniu książki Tajemnicze Pomorze (część pierwsza z 2011 roku) napisała, że po przetransportowa­niu działa Dora do Rügenwalde „Hitler nie stracił go z oczu. Po raz pierwszy przyjechał do Darłowa na trzy dni w sierpniu 1941 roku, kiedy na poligonie dokonywano pierwszych prób. Po raz drugi – 19 marca 1943 roku, kiedy potężna ekipa filmowa towa­rzyszyła mu w lustracji tej tajnej jednostki”. Jeśli podporucznika Frentza i jego pomocnika, który wymieniał mu taśmę filmową w kamerze, uznamy za potężną ekipę, to zgoda. Ale zgody nie ma przy kolejnych stwierdzeniach zawartych w cytowanych wyżej niespełna trzech zdaniach z Tajemniczego Pomorza. Działo lub działa 800-milimetrowe Hitler obejrzał niejako przy okazji, ponie­waż bardziej interesował się zgromadzonymi na poddarłowskim poligonie prototypami czołgów i dział samobieżnych. Oglądając pojazdy bojowe i obserwując oddawane z ich armat strzały, Hitler co rusz wracał w rozmowach do zaplanowanej operacji Zitadelle, licząc, że salwy z Ferdynandów i Tygrysów zdziesiątkują Rosjan. Jak wiemy z historii, nie zdziesiątkowały, a wielka bitwa pancerna na łuku kurskim ostatecznie wytrąciła z rąk Niemców inicjatywę strategiczną.

Interesujące jest również, skąd redaktor Nitkowska-Węglarz wzięła informację o pobycie – i to aż trzydniowym! – Hitlera w Rügenwalde w sierpniu 1941 roku. Latem tego roku przebywał on w „Wilczym Szańcu”. Pod koniec lipca Hitler poważnie zacho­rował. Jego adiutant Nicolaus von Below wspominał: „Widać było po nim wyraźnie, że czuje się kiepsko. Dr [Theo] Morell sugerował, że jest to chyba jakiś lekki atak apopleksji. Serce i krążenie nie są u niego w porządku”. Niemal przez cały sierpień Hitler zmagał się ze skutkami – na co chyba wszystko wskazuje – lekkiego udaru mózgu, by dopiero pod koniec miesiąca wrócić do aktywności. Czas ku temu był najwyższy, bo 25 sierpnia do „Wilczego Szańca” przyje­chał Benito Mussolini, któremu przez kilka najbliższych dni Führer towarzyszył w podróży do Brześcia i kwatery „Askania Süd” koło Frysztaku, dokąd pojechali oddzielnie własnymi pociągami specjal­nymi. Następnie udali się na front wschodni.
Spore wątpliwości budzi jeszcze jedna sprawa. Jakie działo 800-milimetrowe zademonstrowano Hitlerowi 19 marca 1943 roku? Oczywiście, Dorę – odpowiada wielu znawców tematu. Tymczasem David Irving w Wojnie Hitlera pisze, że Führer chciał tam obejrzeć nowe działo Kruppa, a więc bliźniaka Dory – Ciężkiego Gustawa, które w tym czasie też znalazło się pod osłoną „chińskiego muru” w Rügenwalde. Nie wyklucza to jednak tego, że Hitler mógł zoba­czyć również weterana spod Sewastopola.

Ci, którzy w czasach PRL trafiali do jednostki wojskowej w Dar­łówku, interesowali się nie tylko „chińskim murem”, ale także tym, co Niemcy zbudowali wewnątrz ogrodzonego terenu. A przed czterdziestu czy pięćdziesięciu laty można było zobaczyć dużo więcej niż w lipcu 1999 roku, gdy za zgodą rzecznika prasowego Dowództwa Marynarki Wojennej RP zwiedzałem dawny niemiecki poligon artylerii najcięższej. Już nie było widać nawet śladów po torowiskach kolejowych, a ewentualnymi podziemiami nikt się nie interesował.

Od znajomego, który w latach 60. odbywał zasadniczą służbę wojskową w jednostce w Darłówku, usłyszałem w tymże 1999 roku:
– Intrygował nas wtedy ów „chiński mur”. Oficerowie z jednostki szukali tam też podziemi. Nas nie dopuszczano do tego miejsca, ale w koszarach opowiadano, że natrafiono na wejście do kilkupiętro­wych bunkrów podziemnych. Były one zalane wodą. Nie dało się jej wypompować, więc sprowadzono wojskowych płetwonurków, którzy spenetrowali zalane podziemia. Ponoć doszło przy tym do wypadku, w którym jeden z nich zginął. Po tym dano sobie spokój z odkrywaniem wojennych tajemnic Darłówka i zabetonowano wej­ścia do podziemi.

Artykuł Tajemnice Provinz Pommern. Upadek Prowincji Pomorskiej Trzeciej Rzeszy. [WIDEO] pochodzi z serwisu Niezłomni.com.

Skarby kultury od wieków kradziono, ukrywano, ale i odzyskiwano. Wiele z nich w mniej lub bardziej tajemniczych okolicznościach zaginęło lub zostało zniszczonych i to nie tylko podczas wojny. Kradzieże też nie zawsze kończyły się tragicznie. W niniejszej książce znalazły się również historie skarbów cudownie odnalezionych i ocalonych.

W 1955 roku w Warszawie przepadł obraz meksykańskiej artystki Fridy Kahlo, który dzisiaj byłby wart miliony dolarów. Dziewięć lat wcześniej w okupowanej przez Rosjan Saksonii ginie ślad po Pięknej Madonnie z Torunia.

Gdy jedne zabytki znikały, inne wracały na swe dawne miejsca. Dopiero w 1960 roku z rąk kanadyjskich antykomunistów udało się – przy pomocy kardynała Stefana Wyszyńskiego – wyrwać polskie skarby narodowe z arrasami wawelskimi na czele. A kilka lat po wojnie tylko przypadek sprawił, że w piwnicach Muzeum Wielkopolskiego natrafiono na zamurowany w schronie największy obraz Jana Matejki.

Leszek Adamczewski jak zwykle barwnie przedstawia owe zagmatwane, nierzadko tragiczne losy tych i innych polskich zabytków i skarbów kultury.

Fragmenty książki Leszka Adamczewskiego pt.
”Zagrożone dziedzictwo. Zaskakujące losy zabytków na krętych ścieżkach XX wieku”, wyd. Replika, Poznań 2019. Książkę można nabyć TUTAJ.

Wyprawy śladami skarbów – historie, w których legenda bywa mniej fantastyczna niż rzeczywistość!

(…)W połowie czerwca 1945 roku podpułkownik Denisow zdobył informację, że w tajnym sejfie Miejskiej Kasy Oszczędności w Gdańsku ma znajdować się unikatowa kolekcja numizmatyczna. Wkrótce na ulicy, która dziś nosi nazwę Nowy Świat, pojawiła się ekipa wyposażona w kilofy, łomy i spawarkę. Próba sforsowania grubej na półtora metra ściany się nie udała i palnikami trzeba było wyciąć dziurę w stalowych drzwiach. Trud się opłacił. W nienaruszonym stanie w ręce brygady Denisowa wpadł cały zbiór Gabinetu Numizmatycznego zamku malborskiego wraz z dokumentacją kolekcji. W sejfie stały też dwie szafy pancerne, które – jak się okazało – były puste, oraz siedem maszyn do pisania. W magazynach trzeciej komendantury Gdańska przeliczono kolekcję. Składała się ona z 14.082 monet, medali, plakiet, pieczątek, odlewów gipsowych pieczęci, a także orderów i odznak. Major Charko, wybitny archeolog i numizmatyk, spłodził pseudonaukowe opracowanie, w którym udowadniał, że na zbiór malborski składały się niemal wyłącznie monety pruskie i niemieckie, gdy w rzeczywistości w skład kolekcji wchodziły przede wszystkim monety z mennic Prus Królewskich wchodzących w skład Rzeczypospolitej i Prus Książęcych związanych z Rzeczpospolitą oraz Zakonu Krzyżackiego, a sam malborski Gabinet Numizmatyczny był do 1939 roku jednym z najbogatszych warsztatów badawczych nad dziejami polskiego pieniądza. (…)

Poznań. Cud w katedrze
(...)
Wróćmy jednak do Posen lat wojny. Na co dzień katedra – jak się rzekło – służyła za magazyn. Zwożono doń zdobycze pochodzące z grabieży – od dzieł sztuki malarskiej i cennych przedmiotów kultu religijnego na początku okupacji po różne dobra wywożone z Warszawy podczas i po powstaniu 1944 roku przez podwładnych dowódcy policyjnej grupy bojowej, gruppenführera SS i generała Waffen SS Heinza Reinefartha, wysłanej w celu pacyfikacji Powstania Warszawskiego. Reinefarth był jednocześnie wyższym dowódcą SS i policji w Kraju Warty, więc nie gdzie indziej, ale do katedry poznańskiej trafiły zrabowane w Warszawie ubrania, futra, maszyny do szycia, bielizna i tym podobne łupy. W różnych publikacjach dotyczących wojennych dziejów poznańskiego Kaiser-Friedrich Museum, czyli Muzeum Cesarza Fryderyka, mowa jest i o tym, że przez jakiś czas w katedrze poznańskiej przechowywano niektóre bardzo cenne zbiory, zanim w drugiej połowie 1942 roku skarby te przewieziono do podziemi fortyfikacji międzyrzeckich. (…)

Szczecin. Zaginiona Sedina
(...)
Gdy na początku lipca 1945 roku administracja polska z prezydentem Piotrem Zarembą na czele przejmowała władzę w Szczecinie, Sediny nie było już na szczycie pomnika-fontanny. W splądrowanym przez czerwonoarmistów mieście, gdzie brakowało praktycznie wszystkiego, a zwłaszcza żywności, gdzie na porządku dziennym były podpalenia, grabieże, gwałty i zbrodnie, nikt nie przejmował się pustym cokołem. Pewnie stał tam jakiś pomnik, który zainteresował Rosjan, więc go ściągnięto z wykorzystaniem czołgu, a przy okazji poważnie uszkodzono – szeptano tu i ówdzie. I szybko o pomniku-fontannie zapomniano. Jeśli wierzyć znawcom dziejów Szczecina, wojenne losy Sediny zginęły w mrokach tajemnicy. Pomnik stał na cokole jeszcze we wrześniu 1939 roku, a nie było go w lipcu 1945 roku.

Gniezno. W marcową noc

Na początku trzeciej dekady marca 1941 roku ożyło wnętrze zabytkowej katedry w Gnesen (Gnieźnie). Zapalono światła, a w ławkach, odwróconych w kierunku kościelnych organów, zasiedli ludzie. Nie wierni uczestniczący w nabożeństwie, ale słuchacze niecodziennego koncertu. Na zamieszczonym 22 marca, przez wydawany w Posen hitlerowski dziennik „Ostdeutscher Beobachter”, zdjęciu widać głównie cywilów w zimowych płaszczach. Wielu mężczyzn ma na głowach kapelusze lub czapki kroju wojskowego. Na drugim zdjęciu można zobaczyć, że w fotelach, gdzie zwykle w prezbiterium świątyni zasiadali kanonicy katedralni, bliscy współpracownicy prymasa Polski, kardynała Augusta Hlonda, rozpierają się hitlerowscy dygnitarze. Widać namiestnika Rzeszy w Kraju Warty, gauleitera NSDAP Arthura Greisera, zastępcę gauleitera Kurta Schmalza oraz nadburmistrza Gnesen, kreisleitera NSDAP Juliusa Theodora Lorenzena. Wszyscy oni zjawili się w zamkniętej od miesięcy katedrze, by wysłuchać koncertu organowego profesora Heinricha Boella z Breslau (Wrocławia). „Była to doniosła godzina, gdy zbudowany niemiecką ręką Dom Boży wypełniony był dźwiękami wielkich mistrzów”– pisał „Ostdeutscher Beobachter”, w publikacji zatytułowanej Das Orgelkonzert im Dom zu Gnesen, informując, że Boell zagrał utwory Bacha, Regera i Händla.

Gdańsk. Kręta droga do sądu ostatecznego.

Zdobyty przez czerwonoarmistów Danzig płonął. Języki ognia i chmury czarnego dymu unosiły się nie tylko nad gdańskim Głównym Miastem i Starym Miastem, ale także nad kwartałami zabudowy mieszkalnej. Syk ognia i czasami rumor walących się ścian zagłuszały strzały i krzyki gwałconych kobiet. Cywilni gdańszczanie na własnej skórze doświadczali, czym jest piekło na ziemi… Gdy wkrótce do Gdańska przyjechała, od miesiąca krążąca na tyłach wojsk 2. Frontu Białoruskiego, brygada trofiejna Komitetu do spraw Sztuki przy Radzie Komisarzy Ludowych ZSRR, mury budynków dawnego klasztoru franciszkanów, w którym Niemcy urządzili Muzeum Miejskie (Stadtmuseum), były jeszcze gorące. Zabytkowy budynek muzeum uległ znacznemu zniszczeniu wskutek pożaru, który szalał od 20 do
29 marca 1945 roku, a więc podczas walk o Danzig, gdy miasto było bombardowane i ostrzeliwane przez artylerię radziecką. Spłonął całkowicie dach oraz wszystkie sale wystawowe na piętrze. Wybite były szyby, a piwnice zalała woda. Później obliczono, że pożar strawił 301 z pozostawionych w muzeum obrazów, a spośród zachowanych 128-u jedenaście było podziurawionych lub nosiło ślady ognia. (...)

Toruń. Na tropie Pięknej Madonny

Już na początku niemieckiej okupacji Torunia Piękną Madonną zainteresował się profesor Willi Drost z gdańskiej Technische Schule (Wyższej Szkoły Technicznej) i jednocześnie od 1937 roku dyrektor Stadtmuseum (Muzeum Miejskiego) w Danzig, które miało rangę najważniejszej placówki muzealnej w Prusach Zachodnich. Jako specjalny kurator do spraw zbiorów muzealnych w okręgu Danzig-Westpreussen (Gdańsk- -Prusy Zachodnie) profesor zapoznawał się z zabytkami, które w zajętych przez Wehrmacht miastach województwa pomorskiego wpadły w ręce Niemców. Nadburmistrz Thorn (Torunia) i jednocześnie miejscowy kreisleiter NSDAP Franz Jacob po przyjeździe do miasta nad Wisłą szybko się dowiedział, że profesor Willi Drost cieszy się zaufaniem i poparciem Alberta Forstera, namiestnika Rzeszy w okręgu Danzig-Westpreussen i gdańskiego gauleitera partii hitlerowskiej. Osobiście wolałby, by toruńskimi zabytkami zajmował się któryś z jego protegowanych, ale nie chciał zadzierać z wpływowym gauleiterem. Tak więc to Drost nadzorował drobiazgową renowację Pięknej Madonny, przeprowadzoną wiosną 1942 roku w toruńskim Ratuszu Staromiejskim. Podczas prac konserwatorskich Marii dorobiono utracony palec prawej ręki, a Jezusowi trzy z lewej i duży palec prawej stopy. Figury te straciły palce tuż przed wojną, gdy w kościele farnym świętych Janów przeprowadzano remont. Rzeźbę zdjęto wówczas z konsoli i postawiono na ołtarzu Niepokalanego Poczęcia, gdzie któryś z robotników ją potrącił. Piękna Madonna spadła na podłogę. Po raz drugi upuszczono ją na początku wojny podczas przenoszenia rzeźby. Ręka małego Jezusa w ogóle odpadła…
(…)

Elbląg. Anonimowa przesyłka

Co po 1945 roku udało się wyciągnąć spod gruzów tego kiedyś bogatego miasta, wyeksponowano w katedrze świętego Mikołaja lub w miejscowym muzeum. Poszukiwania innych zabytków trwają. I coraz mniejsze są nadzieje na znalezienie choćby unikatowej Księgi elbląskiej – najcenniejszego bodaj zabytku znajdującego się w wojennym Elbingu. Wiele wskazuje na to, że ten rękopis polskiego prawa zwyczajowego, na początku XV wieku spisanego przez krzyżackiego skrybę Petera Holcwesschera, został zniszczony albo podczas walk o Elbing, albo później w jakimś antyniemieckim szale Polaków usuwających wszelkie ślady pruskiej przeszłości miasta. Ale cuda się zdarzają. Być może ktoś kiedyś przyzna się, że wśród rupieci, które odziedziczył po dziadku czy jakimś wujku, znajduje się klocek starego rękopisu niemieckiego (Księga elbląska spisana została w języku niemieckim) i zapyta, za ile ma to sprzedać. W latach 70. XX wieku doszło do podobnego cudu. Oto do Muzeum Narodowego w Gdańsku nadeszła anonimowa paczka. Gdy ją rozpakowano, pracownicy muzeum zobaczyli….

Szczecinek. Karety z… ambony

(...)

Gdy życie w Szczecinku zaczęło się stopniowo normalizować, pomyślano o zabezpieczeniu tego, co można jeszcze było uratować z dóbr kultury znajdujących się w mieście i powiecie. A na terenie zajętego przez czerwonoarmistów pobliskiego majątku Raddatz znajdował się skarb nad skarbami, który już w XIX wieku Polacy mieszkający w tych okolicach otaczali kultem niemalże religijnym. Do malutkiego kościółka w Raddatz ciągnęły pielgrzymki, by zobaczyć… ambonę pamiętającą czasy świetności i potęgi Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Podczas wojny prusko-austriackiej marszałek Henning von Kleist w 1742 roku z majątku Sobieskich na Śląsku zrabował złoconą karetę – jak głosiła legenda – dar mieszkańców Wiednia dla króla Jana III Sobieskiego w dowód wdzięczności za wyzwolenie w oblężenia przez Turków. Łup ten trafił do majątku Kleistów na Pomorzu, gdzie sam marszałek polecił przerobić karetę na ambonę i umieścić ją w miejscowym kościółku. To ładna historia, która podtrzymywała na duchu pomorskich Polaków mieszkających w państwie pruskim, ale nieprawdziwa. Sobieski nie otrzymał od mieszkańców Wiednia żadnej złoconej karety ani jakiegoś rydwanu zwycięzcy i w ogóle w 1683 roku nie było uroczystego wjazdu króla polskiego do tego miasta. Interesująca nas ambona została wykonana aż z trzech karet, które wojska pruskie pod dowództwem von Kleista w styczniu 1741 roku zdobyły w śląskiej Oławie. (…)

Świnoujście. Agonia kościoła Lutra

(...)
Gdy w marcu 1946 roku puściły lody, do Świnoujścia na kontrolę przyjechał chorąży Józef Zając z koszalińskiej komendy MO. To on wykrył, co działo się nad Świną w poprzednich miesiącach. Winni w następnym roku stanęli przed Wojskowym Sądem Rejonowym w Szczecinie. W dwóch procesach zapadły dość łagodne wyroki. Na osiem lat więzienia został skazany powiatowy komendant MO w Świnoujściu Jan Zientara, a na cztery lata – szef miejscowego UB Jan Sołtyniak. Tymczasem w Świnoujściu sztormowe wiatry z uszkodzonego dachu kościoła Lutra zdmuchiwały kolejne dachówki, a dzieci polskich osadników coraz częściej w świątyni bawiły się w wojnę. „To nie jest nasz kościół”– słyszały od rodziców, którzy ewangelicką świątynię nazywali niemiecką. Świnoujska parafia rzymskokatolicka była za biedna, by otoczyć opieką kościół Lutra, a zapewne także miejscowi księża nie chcieli zadzierać z lokalną władzą, która – co od jakiegoś czasu było wyraźnie widać – tę świątynię skazała na zagładę. Nie nasz kościół, nie nasz problem – zdawali się mówić księża. Nic zatem dziwnego, że polska dzieciarnia wyrywała cynowe piszczałki kościelnych organów, organizując na nich „koncerty”. Z proc strzelano też do witraży tak długo, aż je wszystkie zniszczono. Dwaj najstarsi stażem polscy mieszkańcy Świnoujścia wspominali po latach, że którejś nocy w 1950 roku obudził ich potężny huk. Rano okazało się, że pijani żołnierze radzieccy weszli na wieżę, wywalili dwa okna razem z filarami w jej północnej części i zrzucili na ziemię cztery cenne dzwony. Popękane leżały dość długo, a potem – jako złom – zapewne trafiły do huty.

Zgorzelec. Zdradzona tajemnica

Wiosną 1943 roku jego dyrektora Siegfrieda Asche, podobnie jak dyrektorów wszystkich niemieckich muzeów i archiwów,
polecenie Adolfa Hitlera zobowiązało do zabezpieczenia zbiorów przed skutkami alianckich nalotów bombowych. W Görlitz sale wystawowe zamknięto, a zbiory przygotowano do ewakuacji. Zgodnie z zarządzeniem dolnośląskiego konserwatora zabytków, doktora Günthera Grundmanna, zostały one przewiezione do kilku składnic urządzonych w małych miejscowościach Dolnego Śląska na obu brzegach Neisse. I tam spokojnie doczekały końca wojny. Do polskich Zgorzelic nie wróciło wiele eksponatów. Jak czytamy w piśmie z 16 sierpnia 1947 roku Referatu Kultury i Sztuki Starostwa Powiatowego w Zgorzelcu (a więc już po zmianie nazwy miasta) do Wydziału Kultury i Sztuki Urzędu Wojewódzkiego we Wrocławiu, „pewna część […] zbiorów, a zwłaszcza obrazów, została w pierwszym chaotycznym okresie po zajęciu miasta rozgrabiona przez wkraczające oddziały wojskowe”, czyli żołnierzy Armii Czerwonej, czego nie miał odwagi napisać autor dokumentu. Ponadto nie udało się odzyskać zgorzeleckich skarbów kultury, które trafiły do składnic urządzonych na lewym brzegu Neisse, czyli w późniejszej radzieckiej strefie okupacyjnej Niemiec. Z tego jednak, co zwieziono do Zgorzelic lub co zostało w samym Städtische Kunstsammlungen, udało się skompletować eksponaty, które pokazano publiczności w otwartym w1946 roku Muzeum Miejskim. Tym samym dawna Hala Chwały stała się placówką muzealno-wystawienniczą. Nie był to dobry ani dla Zgorzelic/Zgorzelca, ani dla Polski czas. Nadciągające czarne chmury stalinizmu zwiększyły czujność towarzyszy odpowiedzialnych za szeroko pojętą ideologię.

Lidzbark Warmiński. Zamek nieśmiertelnych

(...)
Był piątek, 27 sierpnia 1965 roku. Dochodziła godzina 9:40, gdy Komenda Powiatowa Milicji Obywatelskiej w Lidzbarku Warmińskim została poinformowana o kradzieży eksponatów muzealnych z wystawy w zamku. Przybyła na miejsce ekipa dochodzeniowa próbowała zabezpieczyć jakieś ślady, ale nocna ulewa wszystkie zatarła. Po wstępnym oszacowaniu strat natychmiast – via Olsztyn – poinformowano Komendę Główną MO, która do miasteczka przysłała wysokiej rangi oficera. Stanął on na czele specjalnej grupy dochodzeniowej. W nocy z 26 na 27 sierpnia – jak ustalili milicjanci – z wystawy w Wielkim Refektarzu skradziono jedenaście eksponatów o łącznej wartości 23 milionów ówczesnych złotych. Były wśród nich: hiszpański krzyż procesyjny z przełomu XV i XVI wieku wykonany ze srebra częściowo złoconego; kielichy mszalne biskupów Marcina Kromera i Jana Konarskiego z XVI wieku, pacyfikał biskupa Łukasza Watzenrode wykonany ze złoconego srebra. Wtedy prowadzący śledztwo wiedzieli tylko jedno – pod względem wartości dzieł sztuki, które zniknęły z wystawy, była to największa muzealna kradzież w Polsce. I przez ponad pół wieku opinia ta się nie zmieniła. Nikt później nie ukradł z jakiegokolwiek muzeum więcej niż nieznani jeszcze wtedy sprawcy, którzy obrabowali prowincjonalną, zaczynającą dopiero swą powojenną działalność placówkę muzealną w Lidzbarku Warmińskim. (…)

Kalisz. Ołtarz w płomieniach

Kalisz spał. W tamtą grudniową noc na ulicy Kanonickiej, dochodzącej do placu Bohaterów Stalingradu (obecnego Głównego Rynku), rzadko pojawiał się przechodzień. Czasami mignęły światła przejeżdżającej taksówki lub patrolującego śródmieście Kalisza radiowozu Milicji Obywatelskiej. Mury najstarszego w mieście kościoła pod wezwaniem świętego Mikołaja tonęły w ciemnościach. W ówczesnej Polsce, a zwłaszcza w Polsce powiatowej, nie było w zwyczaju oświetlania zabytkowych obiektów. Święty Mikołaj nie ucierpiał podczas artyleryjskiego ostrzału miasta w sierpniu 1914 roku, gdy major Hermann Preusker brał odwet za rzekome ostrzelanie oddziałów niemieckich wkraczających do Kalisza. Na wykonanych nieco później zdjęciach widać morze ruin, nad którymi góruje charakterystyczna wieża świątyni. Zarówno wierzący w Boga, jak i ateiści kaliscy wiedzieli, że kościół świętego Mikołaja zdobi bezcenny obraz Petera Paula Rubensa (1577–1640) Zdjęcie z krzyża. Co lepiej wykształceni dodawali, że jest to jedyne dzieło najgłośniejszego mistrza szkoły flamandzkiej, które posiadamy w Polsce. Wszyscy kaliszanie zaś wiedzieli, że ów niemały obraz (320 na 212 centymetrów) zdobi główny ołtarz w kościele przy ulicy Kanonickiej.

Kraków. Kradzione nie tuczy.

Państwo M., mieszkańcy Krakowa, postanowili odziedziczone po babci pani Joanny M. mieszkanie wynająć. Wcześniej trzeba było je posprzątać i wyrzucić różne, nikomu już teraz niepotrzebne szpargały i rupiecie, które przez lata zgromadziła babcia. Sprzątając, w jednym z kątów mieszkania któryś z małżonków natrafił na owinięty w gazety rulon. Gazety pochodziły z lat 60. XX wieku, a rulon miał przyklejoną kartkę z następującym tekstem: „Ten obraz zakupiłam od nieznajomej osoby (tęga blondynka), zapłaciłam 800 złotych, cała moja renta. Należy zwrócić Muzeum Narodowemu w Krakowie”. Po rozwinięciu rulonu okazało się, że krył on obraz Maksymiliana Gierymskiego Zima w małym miasteczku, namalowany w 1872 roku, dwa lata przed śmiercią artysty, który zmarł na gruźlicę w wieku zaledwie 28 lat. W momencie znalezienia obrazu, a był to rok 2008, małżeństwo M. nic o nim nie wiedziało. Wydawał im się stary i cenny. Ponoć dość szybko ustalili, a przynajmniej ustalił to pan Mariusz M., co to jest za obraz i że od 1945 roku znajduje się on na liście strat wojennych. Krakowscy historycy sztuki powiedzą, że w 1938 roku Muzeum Narodowe w Krakowie odkupiło „Zimę w małym miasteczku” od Franciszka Studzińskiego. Przez krótki czas obraz wisiał w galerii w Sukiennicach, by w pierwszych miesiącach wojny wpaść w ręce, znanego nam już z rozdziału o arrasach wawelskich, doktora Kajetana Mühlmanna.

Leszek Adamczewski – poznański pisarz i dziennikarz, urodzony w 1948 roku w Szczecinie. Absolwent Uniwersytetu imienia Adama Mickiewicza. Autor trzydziestu książek. Zadebiutował w 1992 roku Złowieszczymi górami i poruszonej w nich tematyce zagadkowych i tajemniczych wydarzeń z lat drugiej wojny światowej, a w szczególności losów zaginionych skarbów kultury, pozostaje wierny do dziś. Od 2009 roku współpracuje z Wydawnictwem Replika. W tym czasie ukazały się między innymi bestsellerowe pozycje o wojennych losach Prus (Dymy nad Gdańskiem, Prusy w ogniu), Śląska (Zejście do piekła, Na podbój świata) cykl książek o sensacjach z Kraju Warty oraz o hitlerowskich badaniach nad bronią atomową (Tajemnicza broń Hitlera). Ostatnio Adamczewski wyszedł po raz pierwszy poza ramy II wojny światowej w książce Katastrofy. Zapomniane i przemilczane tragedie w powojennej Polsce. Podobnym tropem podąża w Zagrożonym dziedzictwie.

Artykuł Wyprawy śladami ukrytych i skradzionych skarbów. Historie, w których legenda bywa mniej fantastyczna niż rzeczywistość! [WIDEO] pochodzi z serwisu Niezłomni.com.

W Jastrzębiu-Zdroju odnotowano w 2017 r. najwyższe przeciętne wynagrodzenie w Polsce - 6 609 zł brutto. To niemal dwa razy więcej niż w Piotrkowie Trybunalskim, którego mieszkańcy zarabiają relatywnie najgorzej.

Dane obejmujące 66 miast na prawach powiatu, czyli m.in. dawne stolice województw oraz miasta powyżej 100 tys. mieszkańców, opublikował właśnie Główny Urząd Statystyczny.

Położone w woj. śląskim Jastrzębie-Zdrój, z kwotą przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto w wysokości 6 609 zł, kolejny raz znalazło się na czele miast na prawach powiatu, w których zarabia się najwięcej. Kwota przeciętnych zarobków w tym mieście stanowi 146 proc. średniej krajowej, wynoszącej 4 528 zł (dwa lata temu było to 143 proc.). O ile przeciętne wynagrodzenie w Polsce wzrosło rok do roku o 237 zł, to w Jastrzębiu-Zdroju rosło dwa razy szybciej, osiągając tempo 477 złotych.

Na drugim miejscu ponownie znalazła się Warszawa, w której statystyczne wynagrodzenie to 6 059 zł (134 proc. średniej krajowej). Trzecie miejsce - z kwotą średniego wynagrodzenia na poziomie 5 475 zł - zajął Płock. Wyprzedził tym samym Jaworzno, gdzie przeciętne wynagrodzenie było równe 5 370 zł.

Jak wynika z zestawienia, stosunkowo dobrze zarabia się również w Sopocie (5 313 zł), Gdańsku (5 312 zł) i Katowicach (5 290 zł).

W pierwszej dziesiątce znalazły się ponadto: Gliwice (5 117 zł), Dąbrowa Górnicza (5 096 zł) oraz Wrocław (5 070 zł). Przeciętne zarobki w stolicy Dolnego Śląska wyniosły 112 proc. średniej krajowej. Najbliżej tej średniej były Świnoujście (100,2 proc.) i Rzeszów (99,6 proc.).

Natomiast najniższe średnie wynagrodzenie wśród miast na prawach powiatu po raz kolejny odnotowano w Piotrkowie Trybunalskim. Przeciętna pensja w mieście to 3 447 zł, co stanowi 76,1 proc. średniej krajowej (dwa lata temu było to jeszcze mniej - 75,3 proc.).

Na podobnym poziomie kształtowały się zarobki mieszkańców Grudziądza (3 514 zł), Nowego Sącza (3 578 zł) oraz Świętochłowic (3 595 zł).

Dane o wynagrodzeniach GUS podaje w ujęciu brutto, łącznie z zaliczkami na poczet podatku dochodowego od osób fizycznych oraz ze składkami na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne (emerytalne, rentowe i chorobowe), płaconymi przez ubezpieczonego pracownika. Kwoty nie obejmują podmiotów gospodarczych, w których pracuje do dziewięciu osób.

Źródło: www.kurier.pap.pl

Artykuł W których polskich miastach zarobki są najwyższe, a w których zarabia się najgorzej. Nieoczekiwany lider (mapa) pochodzi z serwisu Niezłomni.com.

Kleszczów w Łódzkiem ponownie najbogatszą gminą w Polsce, Warszawa - najbogatszym miastem na prawach powiatu - wynika z danych Głównego Urzędu Statystycznego za 2017 r.

Z opublikowanego przez Główny Urząd Statystyczny zestawienia wynika, że średnie dochody gmin w 2017 r. wyniosły 4,9 tys. zł na jednego mieszkańca.

W zestawieniu GUS wzięto pod uwagę zarówno dochody własne - czyli m.in. wpływy z podatków i opłat oraz udziały w PIT i CIT - ale także subwencję ogólną, dotacje celowe z budżetu państwa, a także środki unijne.

Najwyższe dochody na jednego mieszkańca ponownie osiągnęła gmina wiejska Kleszczów (woj. łódzkie), która jest na czele tego rankingu odkąd GUS publikuje zestawienie czyli od 2002. Gminną kasę zasiliło w ubiegłym roku 47 tys. zł per capita. Wysoka pozycja Kleszczowa jest efektem wysokich wpływów z podatku od nieruchomości i opłaty eksploatacyjnej. Na terenie gminy zlokalizowane są bowiem: Kopalnia Węgla Brunatnego Bełchatów oraz największa w Polsce i Europie elektrownia opalana węglem brunatnym - Elektrownia Bełchatów.

Na drugim miejscu w zestawieniu GUS znalazła się gmina Rewal (woj. zachodniopomorskie), do której wpłynęło do budżetu łącznie 27,2 tys. zł per capita. W pierwszej trójce znalazła się ponadto Krynica Morska (woj. pomorskie) z całkowitym dochodem na poziomie 14,1 tys. na jednego mieszkańca.

Jeszcze w dwóch gminach dochody przekroczyły poziom 10 tys. zł per capita. Chodzi o Rząśnię w woj. łódzkim (10,9 tys. zł) i Dziwnów w woj. zachodniopomorskim (10,8 tys. zł).

Z kolei najniższe dochody ogółem w przeliczeniu na mieszkańca odnotowano w gminach: Pszów w woj. śląskim (2,9 tys. zł) oraz Bolesław w woj. małopolskim (3,1 tys. zł). Swoją pozycję poprawiły Komprachcice w woj. opolskim (3,1 tys. zł), które w zeszłorocznym zestawieniu GUS znalazły się na ostatniej lokacie.

Warszawa, której dochód całkowity w 2017 r. wyniósł 8,8 tys. zł w przeliczeniu na mieszkańca, jest najbogatszym miastem na prawach powiatu, do których zalicza się dawne stolice województw i miasta powyżej 100 tys. mieszkańców. Kolejne na liście najbogatszych miast to: Świnoujście 8,1 tys. zł, Sopot i Płock (po 8 tys. zł). Relatywnie najbiedniejszymi miastami w tej grupie były Świętochłowice (4,4 tys. zł), Piekary Śląskie i Sosnowiec (po 4,5 tys. zł).

Największy skok dochodów rok do roku odnotowano w gminie Sośno w woj. kujawsko-pomorskim, której dochody wzrosły do 7,3 tys. zł per capita (77 proc.). Niemal dokładnie o połowę w ciągu roku swoje dochody powiększyły gminy: Wiskitki (woj. mazowieckie) i Milanów (woj. lubelskie).

Największe spadki rok do roku odnotowano natomiast w gminie miejsko-wiejskiej Stronie Śląskie (dolnośląskie), w której dochody spadły o 25 proc. do poziomu 3,8 tys. zł. Więcej niż o jedną piątą skurczyły się budżety: Ceranowa (woj. mazowieckie), Krynicy Morskiej (woj. pomorskie), Kazimierza Dolnego (woj. lubelskie), Nowego Warpna (woj. zachodniopomorskie) i Imielina (woj. śląskie).

Mateusz Kicka, źródło: www.kurier.pap.pl

Artykuł Ranking gmin i miast: najbiedniejsze i najbogatsze gminy i miasta pochodzi z serwisu Niezłomni.com.

Północna Grupa Wojsk to nazwa związku operacyjnego armii Armii Sowieckiej stacjonującej na terytorium Polski w latach 1945-1993. Była jednym z przejawów ograniczonej suwerenności kraju.

Do tej pory nie udało się jednoznacznie ustalić, jak duża liczba żołnierzy z czerwonymi gwiazdami stacjonowała w naszym kraju przez prawie pół wieku. W momencie rozpoczęcia wycofywania Północna Grupa Wojsk liczyła 53 tysiące żołnierzy oraz 7,5 tysiąca pracowników cywilnych, którym towarzyszyło 40 tysięcy członków rodzin. Na terenie Polski było 59 garnizonów w 21 województwach. Do ich użytku było 13 lotnisk, baza morska, 6 poligonów i 8000 obiektów.

Jednak bezpośrednio po wojnie wojska sowieckie na terenie Polski liczyły od 300 do 400 tysięcy żołnierzy. Siedzibą dowództwa była Legnica, w 1/3 zajęta przez Sowietów. Inne ważne lokalizacje to: Świdnica, Borne Sulinowo, Przemków-Trzebień, Bagicz, Brzeg, Burzykowo (dzielnica Stargardu Szczecińskiego), Chojna, Dębica, Żagań, Oława, Białogard, Świnoujście. W latach 80. liczebność Armii Czerwonej w Polsce została zredukowana do ok. 70 tys. żołnierzy.

Artykuł Tak Polską rządzili Sowieci – oto mapa czerwonej pajęczyny, która oplatała nasz kraj [MAPA] pochodzi z serwisu Niezłomni.com.

Polskę można kochać na różne sposoby. Dzień Flagi pokazał, że uczucie ojczyźnie można pokazać w fantastyczny sposób - i nie ma to nic wspólnego ze sprzątaniem kupy po psie, jak jeszcze niedawno próbowano zdefiniować patriotyzm.

Oto wyjątkowe zdjęcie, które zostało wykonane w Kielcach:

RT @avanti_ultras89: Kielce! pic.twitter.com/Ev2bAUWBk0

— z@orany (@zaorany) 1 maja 2017

W zeszłym roku sieć podbijała fotografia z Bełchatowa:

Bełchatów! #dzieńflagi pic.twitter.com/8a3v1AHAR0

— Avanti Ultras (@avanti_ultras89) 2 maja 2017

Z kolei w tym roku tak prezentowało się Świnoujście:

Dzisiaj w Świnoujściu :) #dzieńflagi pic.twitter.com/Dt2prmDnbI

— Avanti Ultras (@avanti_ultras89) 2 maja 2017

Z kolei, jak poinformował serwis PrawdaObiektywna.pl, żołnierze z 6. batalionu powietrznodesantowego z Gliwic zaprezentowali polską fragę 4 tysiące metrów nad Pustynią Błędowską

https://www.youtube.com/watch?v=jlKrfuYVkCI

Ale Dzień Flagi można także świętować znacznie niżej...

#dzieńflagi by @MarWojRP
13 Dywizjon Trałowców im. admirała floty Andrzeja Karwety pic.twitter.com/Bltx3NSkPl

— meteoprognoza.pl (@MeteomodelPL) 2 maja 2017

To zresztą nie jedyny wojskowy akcent:

Min. @Macierewicz_A : w najwspanialszych i najtrudniejszych momentach naszych dziejów zawsze obecna była biel i czerwień"

spot #dzieńflagi pic.twitter.com/opnnDpkvPv

— Daga (@daguuniaa) 2 maja 2017

Na co dzień niespecjalnie lubiany Sejm robił wszystko, aby tego dnia choć częściowo się zrehabilitować:

Sejm RP #DzieńFlagi pic.twitter.com/90gk3saI9H

— Marek Kuchciński (@MarekKuchcinski) 2 maja 2017

Również w poszczególnych miastach pamiętano o święcie:

#DzieńFlagi
2.05.2017Rzeszów
I jak pięknie Biało-Czerwona zapozowała...No pięknie..
Poland pic.twitter.com/T2sDqIVkJs

— Bink Dee🇵🇱🏔 (@BeenkDee) 2 maja 2017

Zamość. #dzieńflagi

Via: @H19W34K pic.twitter.com/mxMVUGsGnd

— Avanti Ultras (@avanti_ultras89) 2 maja 2017

W mediach społecznościowych przypomniano również świetny klip, który przed rokiem zaprezentowała TVP:

https://youtu.be/N_z8zvt2Ce8

Dziś Dzień Flagi Rzeczypospolitej Polskiej.
Najpiękniejszej! 🇵🇱🇵🇱🇵🇱 pic.twitter.com/sb4Tc8iyHI

— Nie Zapomnij O Nas (@NieZapomnijONas) 2 maja 2017

Sami internauci przypominali o Dniu Flagi w taki sposób:

Polska! #dzieńflagi pic.twitter.com/2AqxZ4xGfx

— Avanti Ultras (@avanti_ultras89) 2 maja 2017

Internauci przypominali także takie nagrania, ale w jednoznacznie negatywnym tonie:

Bity komuch Nałęcz o naszym Orle. Może schrup godło Ruskie, czerwona szmato? #DzieńFlagi #takbyło pic.twitter.com/5IG7z3wJdn

— Pani Renatka 🇵🇱 (@nazimn0) 2 maja 2017

Biała wrona na brązowym gównie i różowe okulary.
Symbole ważne dla Komorowskiego i lemingów.
Tak było w Dzień Flagi. pic.twitter.com/01Qmsh8fDC

— Piotr Lis (@Piotr_Lis_) 2 maja 2017

Artykuł Serce rośnie… Te fantastyczne zdjęcia i nagrania podbiły sieć [FOTO + WIDEO] pochodzi z serwisu Niezłomni.com.

Obcokrajowcy z tabliczkami "Jestem uchodźcą, jeśli mi ufasz, przytul mnie" stanęli w centrum Świnoujścia i wyczekiwali na reakcję przechodniów.

Ten happening był częścią programu teatralnego międzynarodowej młodzieży, która chciała pokazać, że w dziejach Europy również ludzie mieszkający tutaj musieli szukać pomocy.

Rolę uchodźców odgrywali młodzi ludzie z Świninoujścia i niemieckiego Heringsdorfu, pochodzący z Wenezueli, Ukrainy i Syrii.

Organizatorzy chcą podobne happening przedstawiać także w innych polskich miastach.

Tymczasem w Warszawie odbyła się demonstracja ,,Polska przeciwko rasizmowi i przemocy", podczas której zachęcano przechodniów do podpisywania się pod apelem przeciwko przemocy w ramach Dnia Solidarności z Uchodźcami.

https://www.youtube.com/watch?v=n5yh7i_zH5s

Artykuł Uchodźcy na ulicy polskiego miasta z happeningiem ,,Jeśli mi ufasz, przytul mnie” [WIDEO] pochodzi z serwisu Niezłomni.com.

W nocy z poniedziałku na wtorek zakończyło się głosowanie w amerykańskim konkursie na wyprawę roku. Wśród nominowanych jest policzanin 67-letni Aleksander Doba, który w pół roku kajakiem przepłynął Atlantyk. Rezultaty poznamy 7 sierpnia.

Jako pierwszy człowiek w historii samotnie przepłynął kajakiem Ocean Atlantycki z kontynentu na kontynent (z Afryki do Ameryki Południowej) wyłącznie dzięki sile mięśni. Opłynął kajakiem Morze Bałtyckie i Bajkał. Również jako pierwszy opłynął całe polskie wybrzeże z Polic do Elbląga oraz Polskę po przekątnej z Przemyśla do Świnoujścia. Brązowy medalista mistrzostw Polski w kajakarstwie górskim.

Organizatorem konkursu jest prestiżowy magazyn kajakarski "Canoe&Kayak".

Doba ma silną konkurencję. Wśród nominowanych jest wyczynowiec, który kajakiem przepłynął Amazonkę, bracia którzy przepłynęli kajakiem z Brazylii na Florydę oraz śmiałkowie, którzy własnej roboty kajakami spędzili na morzu osiem tygodni.

- Miło mi, że znalazłem się w tak doborowym gronie - komentował Aleksander Doba.

źródło: Głos Szczeciński

TUTAJ PREZENTACJA KANDYDATÓW:

Artykuł Jako pierwszy przepłynął kajakiem Ocean Atlantycki dzięki sile własnych mięśni. Czy wygra prestiżowy konkurs na wyprawę roku? pochodzi z serwisu Niezłomni.com.