[caption id="attachment_24688" align="alignleft" width="264"] Chrobry II[/caption]

Opracowanie Głównej Kwatery Niemieckich Wojsk Lądowych z 1 lipca 1944 r. pt. „Polski ruch oporu” wskazuje, że kierownictwo Wehrmachtu spodziewało się wybuchu powstania na terenie okupowanej Polski. W opracowaniu tym czytamy między innymi: „Zadaniem Armii Krajowej jest przygotowanie i wywołanie powstania, które planowane jest na moment załamania niemieckiego frontu wschodniego. W powiązaniu z powstaniem wykonane winny być akcje »Bariera« i »Osłona«, które zapewne mają zapobiec koncentracji sił niemieckich ściąganych do Generalnego Gubernatorstwa, jak również osłaniać teren powstania przed przeciwnikiem ze Wschodu. Powstanie ma być wspierane przez polskie lotnictwo sformowane w Wielkiej Brytanii, tudzież przez polskie formacje desantowe, jak również strzelców spadochronowych AL. Dysponuje rozbudowaną siecią wywiadowczą, ściśle współdziałającą z brytyjskimi służbami wywiadowczymi” .
27 lipca 1944 r. przybył do Warszawy generał Luftwaffe Reiner Stahel mianowany przez Hitlera komendantem miasta. Był to specjalista obrony miast (Rzymu, Wilna). Wkrótce ogłoszono przez megafony obowiązek stawienia się 100 tys. osób w wieku od 17 do 65 lat do robót fortyfikacyjnych. Stawiło się zaledwie 250 osób, w tym wielu było starych i chorych. By niepokoju w mieście nie pogłębiać, zrezygnowano z planowego poboru.
29 lipca, w warunkach niepokoju związanego z możliwością wybuchu Powstania, przeprowadzono ponownie propagandową akcję przejazdu czołgów przez miasto.

1 sierpnia na przedpolach Pragi wojska 2 Armii Pancernej gen. Radziejewskiego w wyniku przeciwnatarcia XXXIX Korpusu Pancernego i IV Korpusu Pancernego SS zmuszone zostały do przerwania działań zaczepnych i zgodnie z wydanym nad ranem rozkazem, przejść do obrony. Nie udało się jednostkom sowieckim przedrzeć się w marszu ku Pradze, na co tak bardzo liczyło otoczenie gen. Tadeusza Bora-Komorowskiego. Nie wywołało to niepokoju na Kremlu. Natomiast fakt ten wycisnął tragiczne piętno na przebiegu Powstania. Nacierające z 2 Armią Pancerną wojska 8 Armii Gwardii gen. Czujkowa 30 lipca niespodziewanie otrzymały nowe zadania. Zamiast uderzyć w kierunku Pragi, miały sforsować Wisłę w rejonie Magnuszewa i uchwycić przyczółki na lewym brzegu rzeki. Do wykonania tego zadania przystąpiono rano 1 sierpnia.

Termin wybuchu Powstania był jednak zaskoczeniem dla Niemców. W pierwszych dniach jego trwania inicjatywę przejęli powstańcy. Generał Stahel został odcięty od swych oddziałów w pałacu Brühla razem z gubernatorem Warszawy Ludwigiem Fischerem. Komendant policji gen. Paul Geibel został odcięty w alei Szucha. Nie udało się jednak bardzo słabo uzbrojonym powstańcom zdobyć mostów i innych strategicznych punktów miasta.
Na wieść o Powstaniu Warszawskim Heinrich Himmler, przebywający w Prusach Wschodnich, wpadł w wściekłość. Tak wspominał ten dzień w rozmowie z dowódcami okręgów wojskowych i komendantami szkół oficerskich 21 września 1944 r.: „Gdy usłyszałem o powstaniu w Warszawie, poszedłem natychmiast do Führera. Mogę to wam przytoczyć, jak należy taką wiadomość z całym spokojem przedstawić. Powiedziałem: Mein Führer, moment jest niesympatyczny. Z punktu widzenia historycznego jest błogosławieństwem, że ci Polacy to robią. W ciągu pięciu–sześciu tygodni pokonamy ich. Ale wtedy Warszawa – stolica, głowa, inteligencja tego niegdyś szesnasto–siedemnastomilionowego narodu Polaków – będzie starta. Tego narodu, który od 700 lat blokuje nam Wschód i od pierwszej bitwy pod Tannenbergiem ciągle nam staje na drodze. Wtedy kwestia polska dla naszych dzieci, i dla wszystkich, którzy po nas przyjdą, a nawet dla nas – nie będzie już dłużej żadnym wielkim problemem historycznym. Ponadto wydałem jednocześnie rozkaz, aby Warszawa została doszczętnie zniszczona. Możecie pomyśleć, że jestem straszliwym barbarzyńcą. Jeśli taka wasza wola, jeśli tak musi być! Rozkaz brzmiał: każdy blok domów wypalić do cna i wysadzić w powietrze, tak żeby już żadne sępy nie uwiły tu sobie gniazdka. Te kilka sztabów, które rzeczywiście będą musiały tu zakwaterować, bojowe sztaby, chętnie zejdą do piwnic. Bo to żołnierze frontowi. A tyłowe świnie nie idą chętnie tam, gdzie są trupy. A tam jest strasznie” .
Przy okazji warto poinformować o rozkazie Hitlera z 30 lipca 1944 r. o karaniu śmiercią osób cywilnych – mężczyzn niebędących Niemcami i występujących przeciw Wehrmachtowi, SS, policji oraz służącym im urządzeniom. Kobiety miały być kierowane do prac przymusowych. Dzieci natomiast miały być oszczędzone .
W notatce Głównej Kwatery Niemieckich Wojsk Lądowych z 2 sierpnia sugerowano, że Powstanie będzie miało lokalny, warszawski charakter, ponieważ wybuchło w trudnej sytuacji frontowej i nie będzie mogło liczyć na wsparcie Anglików, a przede wszystkim Sowietów forsujących PKWN.
Tegoż dnia Główna Kwatera podała nieprawdziwe informacje o zajęciu wszystkich dworców przez powstańców i o zablokowaniu wszystkich tras wylotowych i przelotowych.

3 sierpnia nastąpiło natarcie niemieckie od wschodu przez most Poniatowskiego i przebiło się do Dworca Głównego. Powstańcy przy pomocy ludności cywilnej zaczęli wznosić barykady.

W notatce Głównej Kwatery Niemieckich Wojsk Lądowych z 3 sierpnia szacowano liczebność powstańców na 15 000 osób. Tymczasem stan wyjściowy sił powstańczych 1 sierpnia wynosił 32 000, a w rzucie bojowym – 18 000. W notatce eksponowano, zgodnie z życzeniem zwierzchników, fałszywą tezę, że „powstańcy walczą przeciw Niemcom po to tylko, by zdobyć broń przeciwko Sowietom”.
4 sierpnia natarcie od wschodu zaległo. W tym dniu w celu pacyfikacji Powstania przybyły do Warszawy oddziały policyjne gen. SS Heinza Reinefartha i Brygada Szturmowa SS RONA Bronisława Kamińskiego. Zaplanowano nazajutrz „mocne uderzenie” z Woli i Ochoty do centrum miasta.
Na froncie 3–4 sierpnia niemieckie dywizje pancerne zniszczyły III sowiecki Korpus Pancerny.
„5 sierpnia – pisze Maciej Kwiatkowski – rusza natarcie Reinefartha na Woli i w ciężkich walkach wdziera się kilka kilometrów w głąb miasta, napotykając na tak twardy opór, że w sztabie 9 armii zastanawiają się, czy nie walczą przeciw nim [...] sowieccy spadochroniarze. Kamiński na Ochocie rusza z dwugodzinnym opóźnieniem i jak – określają to w sztabie – przebija się do Monopolu Tytoniowego. Nad miastem wznoszą się dymy pożarów. Wieczorem gen. Vormann rozmawia przez telefon z Reinefarthem. Ten pyta: »Co mam robić z zatrzymanymi? Mam więcej zatrzymanych niż amunicji«. A na zapytanie Vormanna o straty, odpowiada: »Straty własne 6 zabitych, 24 ciężko i 12 lekko rannych. Straty nieprzyjaciela z rozstrzelanymi – ponad 10 000«. Była to więc rzeź bezbronnej ludności, a nie walka z powstańcami. To zastał von dem Bach, który właśnie wjechał od strony Woli do Warszawy. Zapisał w swym dzienniku intymnym: »Bardzo ciężki dla mnie dzień. Walki wśród Warszawy. Straszne! Uratowałem życie tysiącom kobiet i dzieci, chociaż to byli Polacy. Krwawa i okrutna walka toczy się dalej. My walczymy w obronie koniecznej, a mimo to chcę tę walkę prowadzić po ludzku, jak się tylko da. Reinefarth dowodzi swoją grupą bojową bardzo porządnie i z mocniejszymi nerwami niż ja«” .
Autor notatki Głównej Kwatery Niemieckich Wojsk Lądowych z 6 sierpnia był zmuszony stwierdzić: „Zażarty opór powstańców na silnych barykadach, Powstańcy walczą do ostatniego” .

Marian Marek Drozdowski, Świat wobec Powstania Warszawskiego, Rytm, Warszawa.

Książkę można nabyć TUTAJ.

Artykuł „Krwawa i okrutna walka toczy się dalej”. Niemcy o Powstaniu Warszawskim pochodzi z serwisu Niezłomni.com.

Źródło fotek: Jan Podhorski, Wspomnienia Żołnierza Wyklętego, Poznań 2012.

Artykuł Zdjęcia zapomnianego powstańczego oddziału NSZ pochodzi z serwisu Niezłomni.com.

Artykuł NSZ „Sikora”. Zapomniany powstańczy oddział pochodzi z serwisu Niezłomni.com.