IPN odda cześć powstańcom z getta warszawskiego z okazji 77. rocznicy zrywu. Prezes Instytutu Jarosław Szarek oraz jego zastępca Mateusz Szpytma złożą kwiaty przed pomnikiem Bohaterów Getta - Warszawa (ul. Zamenhofa / al. I. Sendlerowej), 17 kwietnia 2020, godz. 12.00.

W 77. rocznicę powstania w getcie warszawskim Instytut Pamięci Narodowej zaprasza do zapoznania się z historią zrywu poprzez wydawnictwa, artykuły i materiały edukacyjne, które są dostępne online na stronach Instytutu, w tym na portalu Przystanek Historia: https://przystanekhistoria.pl/pa2/tematy/powstanie-w-getcie-wars.

IPN od wielu lat zajmuje się badaniami historii Zagłady i stosunków polsko-żydowskich. Katalog publikacji IPN na ten temat z lat 2000 – 2019 obejmuje kilkadziesiąt pozycji: https://ipn.gov.pl/pl/publikacje/katalog-publikacji/43598,Zaglada-Zydow-i-stosunki-polsko-zydowskie-podczas-II-wojny-swiatowej-katalog-pub.html.

Przy tej okazji warto przypomnieć, że 17 kwietnia 2019 r. została podpisana umowa o współpracy pomiędzy Instytutem Pamięci Narodowej a Muzeum Getta Warszawskiego. Na mocy podpisanej umowy, obie instytucje będą współpracowały na płaszczyznach edukacyjnych, wystawienniczych, naukowych oraz informacyjnych.

Więcej o umowie: https://ipn.gov.pl/pl/aktualnosci/69634,Podpisanie-umowy-o-wspolpracy-pomiedzy-Instytutem-Pamieci-Narodowej-a-Muzeum-Get.html.

Fotografie z zasobu IPN obrazujące dramat likwidacji getta: https://ipn.gov.pl/pl/aktualnosci/39715,Tragedia-Zydow-z-getta-warszawskiego-fotografie-z-Archiwum-IPN.html.

19 kwietnia 1943 r. bojownicy z Żydowskiej Organizacji Bojowej (ŻOB) i Żydowskiego Związku Wojskowego (ŻZW) stawili zbrojny opór oddziałom niemieckim, które likwidowały getto. Był to ostatni akt tragedii warszawskich Żydów, masowo wywożonych na śmierć do Treblinki. Powstanie trwało niespełna miesiąc, a jego tragicznym epilogiem było wysadzenie 16 maja 1943 r. przez Niemców Wielkiej Synagogi na Tłomackiem. To właśnie wtedy dowodzący akcją tłumienia powstania generał SS Jürgen Stroop – autor raportu dokumentującego przebieg walk w getcie, który jest w zasobach IPN – mógł obwieścić, że „żydowska dzielnica w Warszawie już nie istnieje”.

IPN

Artykuł IPN odda cześć powstańcom z getta warszawskiego z okazji 77. rocznicy zrywu ŻZW i ŻOB. Prezes IPN i jego zastępca złożą kwiaty przed pomnikiem Bohaterów Getta pochodzi z serwisu Niezłomni.com.

W związku z Narodowym Dniem Pamięci Polaków ratujących Żydów IPN przygotował spot, który ma przypominać historie dzielnych ludzi, którzy za cenę życia nieśli pomoc. ,,Bo kiedy świat wokół staje się nieludzki, tylko pozostając człowiekiem za cenę życia, można ocalić innych..." - przypominano.

To 24 marca zginęła rodzina Ulmów, która przez kilkanaście miesięcy ukrywała Żydów z rodzin Didnerów, Grünfeldów i Goldmanów. Zamordowano w sumie 17 osób. Wiedza ta przez wiele lat była zapomniana, ale od kilkunastu lat jest symbolem – oprócz Jana Karskiego czy Ireny Sendlerowej – Polaków ratujących Żydów. Ok. 1000 Polaków zginęło za pomoc niesioną Żydom – podkreślił dr Mateusz Szpytma, wiceprezes IPN.

https://www.youtube.com/watch?time_continue=36&v=aWJLqw4zpmo

Artykuł Piękne upamiętnienie Polaków ratujących Żydów. Oto nowy klip. ,,Bo kiedy świat wokół staje się nieludzki, tylko pozostając człowiekiem za cenę życia, można ocalić innych…” pochodzi z serwisu Niezłomni.com.

Piotr Gliński powołał Radę Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN. Szczególnie jedno nazwisko wzbudziło wiele kontrowersji. To Ryszard Schnepf - dyplomata, który w bardzo ostry sposób krytykował obecny rząd, a przypominającym przeszłość jego ojca zarzucał antysemityzm.

Jak wynika z Zarządzenia Ministra Kultury i Dziedzictwa narodowego w sprawie powołania członków Rady Muzeum przy Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN na kadencję 2018 - 2022 w Radzie znaleźli się:

Artur Hofman
Ewa Malinowska - Grupińska
dr Aleksandra Katarzyna Namysło
Małgorzata Niezabitowska
prof. dr hab. Andrzej Paczkowski
Shana Penn
Zygmunt Rolat
prof. dr hab. Adam Daniel Rotfeld
Ryszard Schnepf
Jarosław Sellin
Albert Stankowski
dr Mateusz Szpytma
Marian Turski
Piotr Wiślicki
Renata Wiśniewska.

Warto dodać, że ze statutu wynika, iż pięć osób powołuje minister, kolejne pięć miasto Warszawa i taką samą liczbę stowarzyszenie Żydowski Instytut Historyczny w Polsce.

Odpowiadając na pytania dot. Rady Muzeum POLIN, informuję, że w tym organie są reprezentanci: @MKiDN_GOV_PL, https://t.co/T7ydmxcfs5. Warszawy i Stow. ŻIH. 1/2

— Piotr Gliński (@PiotrGlinski) 28 lutego 2018

MKiDN nie ma wpływu na to, kogo wskazują do Rady miasto i stowarzyszenie. Aby zmienić tę instytucję, musimy wygrać wybory samorządowe 2/2

— Piotr Gliński (@PiotrGlinski) 28 lutego 2018

Przypomnijmy, że Schnepf, który wcześniej piastował funkcję ambasadora w USA, w 2016 zarzucał swoim przeciwnikom antysemityzm.

Fala antysemickich hejtów dotarła za ocean, budząc konsternację, a przede wszystkim skutecznie burząc z mozołem budowany przeze mnie wizerunek Polski tolerancyjnej, bez rasizmu i antysemityzmu

- pisał o publikacjach prasowych przypominających, że jego ojciec Maksymilian blisko 60 lat wcześniej został skierowany do służby dyplomatycznej w Waszyngtonie przez rosyjskie GRU. ,,Gazeta Polska" pisała, że po wojnie brał udział "w likwidacji band w Białostockiem, czyli pacyfikacji podziemnej armii Żołnierzy Wyklętych walczących z sowieckim najeźdźcą". Zwracano uwagę, że był związany z m.in. Bronisławem Geremkiem i Adamem Danielem Rotfeldem (również zasiada w Radzie). W całym artykule nie było wzmianki o Żydach.

W 2017 r. ,,Do Rzeczy" pisało o liście, który Schnepf rozsyłał w środowisku akademickim w USA, pisząc o polskim rządzie:

Wszyscy ludzie, którym zależy na liberalnej demokracji, indywidualnej wolności i prawach człowieka, powinni wiedzieć, że właśnie narodziła się nowa dyktatura. Dyktatura pachnąca narodowym socjalizmem

źródło: Polin / Telewizja Republika / Do Rzeczy

Artykuł Piotr Gliński powołał Radę Muzeum Historii Żydów Polskich Polin. Jedno nazwisko budzi wielkie kontrowersje pochodzi z serwisu Niezłomni.com.

Za sprawą starań Magdaleny Ogórek trzy cenne dzieła sztuki, zrabowane podczas II wojny światowej, wróciły do kraju.

Melduję wykonanie zadania - ku chwale Ojczyzny! Jestem dumna, że po 2 latach mojej ciężkiej pracy 3 zrabowane obiekty powróciły do Polski

- napisała Ogórek na Twitterze.

Melduję wykonanie zadania - ku chwale Ojczyzny! Jestem dumna, że po 2 latach mojej ciężkiej pracy 3 zrabowane obiekty powróciły do Polski. pic.twitter.com/kD7SqiIQD6

— Magda Ogórek (@ogorekmagda) 26 lutego 2017

Dzieła skradziono z Krakowa w trakcie II wojny światowej. Chodzi o pochodzącą z XVIII wieku mapę Rzeczypospolitej Obojga Narodów, akwarelę Julii Potockiej przedstawiającą Pałac Potockich pod Baranami oraz rysunek ilustrujący Kraków w czasach renesansu.

Zrabowane dzieła znajdowały się w zbiorach Horsta Wächtera, syna austriackiego gubernatora dystryktu krakowskiego pod okupacją niemiecką. Ogórek potwierdziła dane posiadacza polskich dzieł sztuki, a następnie rozpoczęła batalię prawną, która po dwóch latach zakończyła się powodzeniem.

Otto Wächter był mordercą zza biurka, osobiście prawdopodobnie nikogo nie zamordował - mówił Rzeczpospolitej dr Mateusz Szpytma, wiceprezes IPN. Twierdzenia syna, że jego ojciec był porządnym człowiekiem, zbywa:

Uratowaniem kogoś mógł się pochwalić każdy zbrodniarz. Robili to czasem dla poprawienia sobie humoru

- podkreśla.

Artykuł Magdalena Ogórek uratowała cenne dzieła sztuki, zagrabione przez Niemców. ,,Melduję wykonanie zadania – ku chwale Ojczyzny!” pochodzi z serwisu Niezłomni.com.

Debata panelowa „Dziedzictwo Sprawiedliwych wśród narodów świata – przesłanie dla współczesnych” połączona z promocją książki Mateusza Szpytmy „Sprawiedliwi i ich świat” – Kraków, 9 czerwca 2015 r.

Fundacja Instytut Studiów Strategicznych, Oddział Instytutu Pamięci Narodowej w Krakowie oraz Muzeum Historyczne Miasta Krakowa zapraszają na debatę panelową „Dziedzictwo Sprawiedliwych wśród narodów świata – przesłanie dla współczesnych” połączoną
z promocją książki Mateusza Szpytmy „Sprawiedliwi i ich świat”.

W dyskusji udział wezmą:

• dr Mateusz Szpytma (Oddział Instytutu Pamięci Narodowej/Muzeum Polaków Ratujących Żydów im. Rodziny Ulmów w Markowej)
• prof. dr hab. med. Aleksander B. Skotnicki (Fundacja „Stradomskie Centrum Dialogu”)
• Anna Szymańska-Klich (Prezes Zarządu Fundacji Instytut Studiów Strategicznych)
• Monika Bednarek (Kustosz Muzeum Historyczne Miasta Krakowa)

Spotkanie poprowadzi: dr Marek Lasota (Dyrektor Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej
w Krakowie).

Spotkanie odbędzie się we wtorek, 9 czerwca 2015 roku, o godzinie 17.30 w Sali Fontany – Muzeum Historyczne Miasta Krakowa, Rynek Główny 35, Kraków.

Potwierdzenie przybycia: tel.: (012) 421 62 50, e-mail: [email protected]

Wokół relacji polsko – żydowskich: ukazało się drugie wydanie książki Mateusza Szpytmy, Sprawiedliwi i ich świat. Markowa w fotografii Józefa Ulmy

Wznowiona książka jest efektem badań naukowych prowadzonych w Oddziale IPN w Krakowie. W 2003 roku Mateusz Szpytma, pracownik tej placówki, zainspirował społeczność Markowej, aby upamiętniła nieznaną jeszcze wówczas szerzej historię rodziny Ulmów zamordowaną 24 marca 1944 roku przez Niemców za pomoc Żydom. Poświęcony jej pomnik został odsłonięty 24 marca 2004 roku. Uroczystości te odbiły się szerokim echem  w ogólnopolskich mediach. Za zgodą ówczesnego dyrektora Oddziału IPN w Krakowie dr hab. Janusza Kurtyki przygotował M. Szpytma również pierwsze opracowanie naukowe na ten temat. Już jako Prezes IPN 23 marca 2006 roku  Janusz Kurtyka wziął udział w nadaniu szkole i gimnazjum w Markowej imienia Rodziny Ulmów. Wraz z Kazimierzem Ujazdowskim ówczesnym ministrem Kultury i Dziedzictwa Narodowego podpisał wówczas deklarację „Świadkowie historii”. Rok później ukazało się pierwsze wydanie albumu „Sprawiedliwi i ich świat”, który był pierwszą publikacją serii wydawniczej „Kto ratuje jedno życie...”. Obok IPN jego współwydawcą był Instytut Studiów Strategicznych, który zgromadził kopie kilkuset zdjęć Józefa Ulmy rozproszonych wśród mieszkańców Markowej.

Nakład książki szybko się wyczerpał. Jednak do reedycji albumu zachęciły wydawców nie tylko głosy czytelników, ale również odszukanie wielu nieznanych dotąd źródeł. Pozwoliło to poszerzyć wiedzę o Ulmach, ukrywających się u nich Żydach, których tożsamość udało się poznać bliżej, ale także o społeczności żydowskiej w Markowej, zwłaszcza zaś o jej unicestwieniu latem i jesienią 1942 roku. Wielu z zamordowanych wówczas Żydów znanych jest już z imienia i nazwiska, wiadomo również, gdzie zostali pogrzebani. Udało się także dotrzeć do nowych danych na temat pomocy Żydom w Markowej. Dzięki temu wiadomo, że do końca okupacji przeżyło tam nie 17, jak podano w poprzednim wydaniu albumu,
lecz 21 Żydów. W drugim wydaniu umieszczono także nieznaną wcześniej fotografię markowskich Żydów ze śladami krwi ofiar zbrodni z 24 marca 1944 roku.

Ustalenia zawarte w książce „Sprawiedliwi i ich świat” wpisują się mocno w żywy dyskurs nt. relacji polsko-żydowskich. Choć koncentruje się ona na faktach pomocy udzielanej Żydom przez Polaków, to zwrócono również uwagę i na inne postawy. Ostatnio odkryte zostały dokumenty mówiące o poszukiwaniach, przez mieszkańców wsi, ukrywających się Żydów
w Markowej. Odbywały się one na rozkaz Niemców, odmowa udziału była zagrożona karą śmierci i z tego powodu powojenne sądy uniewinniły wszystkich  oskarżonych.

W tym kontekście warto zacytować fragment wstępu Janusza Kurtyki do pierwszego wydania albumu: „Prowadząc badania na temat Polaków ratujących Żydów, nie zapominamy, że byli także tacy, którzy z chęcią dostosowali się do nieludzkiego prawa okupanta i splamili swoje ręce wydawaniem Żydów Niemcom lub szantażowali tych, którzy bohatersko chronili starszych braci. Największa liczba Sprawiedliwych wśród wszystkich okupowanych narodów – mimo obowiązywania na polskich ziemiach niemieckiego prawa karzącego śmiercią za każdą pomoc okazywaną Żydom – pozwala jednak spojrzeć krytycznie na pojawiające się opinie o szczególnie silnym antysemityzmie Polaków w tamtym czasie. Trzeba też podkreślić, że konspiracyjne władze polskie były jedynymi w Europie, które powołały i współfinansowały rządową instytucję – Radę Pomocy Żydom, działającą w okupowanym kraju.”

Mateusz Szpytma, Sprawiedliwi i ich świat. Markowa w fotografii Józefa Ulmy, wydanie drugie poprawione i uzupełnione, Instytut Pamięci Narodowej i Instytut Studiów Strategicznych, Kraków 2015, 155 ss.

Józef Ulma (1900–1944) był ogrodnikiem i działaczem społecznym. Jako fotograf amator dokumentował życie rodzinnej Markowej, jednej z podkarpackich wsi. Zachowało się wiele zdjęć, na których uwiecznił żonę Wiktorię oraz swoje małe dzieci: Stasię, Basię, Władzia, Franusia, Antosia i Marysię. W 1942 roku Ulmowie przyjęli pod swój dach poszukujących pomocy Żydów z Markowej i Łańcuta, ośmioosobową rodzinę Grünfeldów, Didnerów i Goldmanów. Półtora roku później, 24 marca 1944 roku, wszyscy zostali zamordowani przez niemieckich żandarmów. Józef i Wiktoria Ulmowie w 1995 roku zostali uhonorowani pośmiertnie tytułem Sprawiedliwi wśród Narodów Świata. W Watykanie toczy się proces beatyfikacyjny obejmujący całą rodzinę. Ich imieniem nazwano jedyne w Polsce Muzeum Polaków Ratujących Żydów, znajdujące się w Markowej.

Artykuł Debata panelowa „Dziedzictwo Sprawiedliwych wśród narodów świata – przesłanie dla współczesnych” połączona z promocją książki Mateusza Szpytmy „Sprawiedliwi i ich świat” pochodzi z serwisu Niezłomni.com.