Po ataku hitlerowskich Niemiec na ZSRS, Wehrmacht bardzo szybko zdobywał opanowane wcześniej przez Sowietów tereny. Już 30 czerwca 1941 roku wojska niemieckie wkroczyły do Lwowa, gdzie swą działalność rozpoczęły specjalne grupy operacyjne.

Do ich zadań należała izolacja i eksterminacja wrogów politycznych III Rzeszy, zaś do grona potencjalnych przeciwników mógł zostać zaliczony każdy, komu nie odpowiadała ideologia narodowego socjalizmu oraz sposób sprawowania władzy przez Adolfa Hitlera.

W kontrolowanej przez Niemców stolicy Małopolski Wschodniej jedne z pierwszych represji spadły na polską inteligencję, a przede wszystkim na wykładowców lwowskich uczelni, którzy w nieodległej przyszłości mogli stać się ważnym ogniwem tworzącego się ruchu oporu.

Szczególne zainteresowanie służb bezpieczeństwa III Rzeszy wzbudzał prof. Kazimierz Bartel – matematyk o pokaźnym dorobku naukowym, przede wszystkim zaś kilkukrotny premier II Rzeczypospolitej w okresie dwudziestolecia międzywojennego. Został on aresztowany 2 lipca 1941 roku w swoim gabinecie na terenie Politechniki Lwowskiej, a następnie przewieziony do siedziby Gestapo przy ul. Pełczyńskiej.

Niemcy starali się traktować zatrzymanego dość dobrze, jednak zmienili sposób postępowania po przeniesieniu go do więzienia przy ul. Łąckiego. Na tym etapie przystąpiono do brutalnych przesłuchań, podczas których starano się złamać więzionego psychicznie i namówić do utworzenia kolaborującego z III Rzeszą polskiego rządu, na co Bartel nie chciał wyrazić zgody.

Gdy kolejne próby perswazji ze strony Gestapo nie przynosiły efektów, Reichsführer SS Heinrich Himmler zadecydował o natychmiastowym zamordowaniu byłego premiera. Wyrok wykonano wczesnym rankiem 26 lipca 1941 roku.

Oprócz Kazimierza Bartla w lipcu 1941 roku na lwowskich Wzgórzach Wuleckich śmierć poniosło dwudziestu dwóch innych profesorów wyższych uczelni. Ich eksterminacji dokonało Einsatzkommando dowodzone przez Eberharda Schöngartha. Razem z uczonymi rozstrzeliwani byli także członkowie ich rodzin oraz najbliżsi przyjaciele.

W 1966 roku, w rocznicę tych tragicznych wydarzeń, w Krakowie w kościele św. Franciszka z Asyżu odsłonięto tablicę z nazwiskami ofiar II wojny światowej, przy której umieszczono również epitafium upamiętniające prof. Kazimierza Bartla.

https://www.youtube.com/watch?v=5khSO91p5hc

Paweł Cichocki, źródło: Muzeum Historii Polski opublikowane  na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 3.0 Polska.

Artykuł 26 lipca 1941 Niemcy zamordowali byłego polskiego premiera [WIDEO] pochodzi z serwisu Niezłomni.com.

6 listopada 1939 r. gestapo aresztowało 184 wykładowców Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz innych uczelni przybyłych na odczyt do gmachu Collegium Novum. Zatrzymanych osadzono w więzieniu na Montelupich, a następnie wywieziono do obozu koncentracyjnego Sachsenhausen. W taki sposób Niemcy niszczyli polską inteligencję, czego skutki odczuwamy do dziś.

Eksterminacja narodu polskiego była jedną z głównych idei niemieckiej wizji nowego ładu w Europie. Na pierwszy ogień mieli pójść ci najbardziej zasłużeni dla Rzeczypospolitej, w związku z czym Niemcy przygotowali plan zlikwidowania elity umysłowej II Rzeczypospolitej – naukowców, wojskowych, księży, nauczycieli, działaczy politycznych, społecznych i kulturalnych.

Akcje fizycznego wyniszczania inteligencji, którym nadano rozmaite kryptonimy, przeprowadzone zostały w wielu etapach praktycznie w każdym z regionów okupowanej Polski – na Pomorzu, Śląsku czy Mazowszu. Wśród nich ważne miejsce zajmował plan unicestwienia elity umysłowej Krakowa, będącego jednym z najważniejszych ośrodków polskiej kultury i nauki.

Kraków został zajęty już 6 września 1939 r. Początkowo, mimo wszechobecności Niemców, okupacja miała dość łagodny charakter i pierwszy miesiąc okupacji miasta upłynął bez poważniejszych incydentów.

3 listopada 1939 r. rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego profesor Tadeusz Lehr-Spławiński otrzymał od władz okupacyjnych polecenie zarządzenia na 6 listopada ogólnego zebrania pracowników uczelni w celu wysłuchania wykładu na temat „niemieckiego punktu widzenia w sprawie nauki i szkolnictwa wyższego”. Wykład miał być wygłoszony przez sturmbannführera SS Brunona Müllera, dowódcę jednego z oddziałów Einsatzkommando stacjonującego w Krakowie.

Zebranie odbyło się w sali wykładowej nr 66 im. Mikołaja Kopernika Collegium Novum. Przybyły na nie w asyście policji Müller zamiast wykładu wygłosił krótkie oświadczenie, w którym stwierdził:

[quote]Tutejszy uniwersytet rozpoczął rok szkolny bez wcześniejszego uzyskania zgody władz niemieckich. Jest to przejaw złej woli. Poza tym ogólnie wiadomo, że wykładowcy byli stale wrogo usposobieni do nauki niemieckiej. Z tego powodu wszyscy obecni, z wyjątkiem trzech kobiet, będziecie przewiezieni do obozu koncentracyjnego. Jakakolwiek dyskusja, a nawet jakakolwiek wypowiedź na ten temat jest wykluczona. Kto stawi opór przy wykonywaniu mego rozkazu, będzie zastrzelony.[/quote]

Łącznie w ramach akcji uwięziono 183 lub 184 osoby, przede wszystkim pracowników Uniwersytetu Jagiellońskiego. Obok nich znaleźli się też wykładowcy z Akademii Górniczej i Akademii Handlowej oraz kilka przypadkowych osób. Zatrzymanych osadzono w krakowskim więzieniu na Montelupich.

Po zwolnieniu 11 osób, 27 listopada 1939 r. zatrzymanych wywieziono do obozu koncentracyjnego w Sachsenhausen. Ciężkich obozowych warunków nie przetrwało wielu wiekowych, schorowanych naukowców.

Jedną z pierwszych śmiertelnych ofiar był profesor Akademii Górniczej Antoni Meyer, który zmarł 24 grudnia 1939 r., cztery dni później zmarł były rektor UJ Stanisław Estreicher.

Wobec protestów światowej opinii publicznej, po interwencjach Kościoła katolickiego, krajów neutralnych, a nawet samego Mussoliniego, na początku lutego 1940 r. zwolniono stu uczonych w wieku powyżej 40 lat.

Niektórzy z nich wycieńczeni warunkami obozowymi lub z powodu znacznego pogorszenia stanu zdrowia zmarli w różnych okresach po zwolnieniu. Pozostałych głównie młodszych naukowców na początku marca wywieziono do obozu koncentracyjnego Dachau.

Paweł Brojek, artykuł "Jak pozbawić Polskę ludzi myślących. Sonderaktion Krakau" (serwis Prawy.pl)

Artykuł Protestował nawet Mussolini. Jak Niemcy planowo niszczyli polską inteligencję [wideo] pochodzi z serwisu Niezłomni.com.