Po wydaniu przez gen. Leopolda Okulickiego „Niedźwiadka” rozkazu z 19 stycznia 1945 r. rozwiązującego Armię Krajową – polskie podziemie niepodległościowe znalazło się na rozdrożu. W ciągu kilku kolejnych tygodni definitywnie rozpadło się wiele budowanych przez kilka lat z takim wysiłkiem struktur.

Na nielicznych obszarach – takich jak Białostocczyzna – w płynny sposób przekształcono dotychczasową organizację akowską w nową formę organizacyjną jaką był Obywatelska Armia Krajowa, ratując w ten sposób dorobek scalania sił zbrojnych w kraju. Obok swoje szeregi konsekwentnie konsolidował obóz narodowy w ramach Narodowego Zjednoczenia Wojskowego. Wszędzie byli żołnierze podziemia niepodległościowego lat wojny narażeni byli jednak na planowe represje ze strony komunistów. Wszędzie też starali się szukać jakichś form samoobrony.

Próbą odpowiedzi na to zapotrzebowanie stały się lokalne inicjatywy podejmowane najczęściej przez dowódców średniego szczebla określane mianem ROAK (Ruch Oporu Armii Krajowej). Budowane wyłącznie w oparciu o konspiratorów akowskich, miały z reguły ograniczony charakter terytorialny.

Pozbawione naczelnego dowództwa – nawiązywały wprost do konspiracji wojskowej lat wojny – stojąc w coraz większej opozycji do koncepcji kolejnych organizacji głównego nurtu poakowskiego - Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj, czy  Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość – eliminujących konsekwentnie walkę zbrojną.

Historie tych zapomnianych formacji: Batalionu ROAK „Znicz”, Inspektoratu Mazowieckiego ROAK, Obwodów ROAK „Mewa”, „Rybitwa”, Grójec, a także ich bohaterów: Pawła Nowakowskiego „Łysego”, Stanisława Rożka „Przeboja”, Józefa Walentego Marcinkowskiego „Wyboja”, Stanisława Balli „Sokoła Leśnego” przybliży konferencja naukowa zorganizowana przez Instytut Pamięci Narodowej, na którą serdecznie zapraszamy 1 grudnia br. (w czwartek) do Centrum Edukacyjnego IPN im. Janusza Kurtyki „Przystanek Historia” przy ul. Marszałkowskiej 21/25 w Warszawie.

Sesja jest realizowana przez Oddziałowe Biuro Badań Historycznych IPN w Warszawie w ramach centralnego projektu badawczego „Aparat bezpieczeństwa w walce z podziemiem politycznym i zbrojnym 1944–1956”.

Program

9.30–9.35
Otwarcie konferencji: dr Tomasz Łabuszewski

9.35–9.55
dr Tomasz Łabuszewski
Zagadnienia z zakresu metodologii związanej z podziemiem poakowskim spod znaku ROAK

9.55–10.15
dr Krzysztof Kacprzak
Inspektorat Mazowiecki ROAK

10.15–10.35
dr Kazimierz Krajewski
Batalion ROAK „Znicz”

10.35–10.55
dr Waldemar Brenda
Obwody ROAK „Mewa” i „Rybitwa”

10.55–11.20
Przerwa kawowa

11.20–11.40
Grzegorz Łeszczyński
Obwód ROAK Grójec

11.40–12.00
dr Alicja Paczoska-Hauke
Zapomniani bohaterowie Mazowsza spod znaku ROAK (Paweł Nowakowski „Kryjak”, Stanisław Balla „Sowa”, „Sokół Leśny”)

12.00–12.20
dr Tomasz Łabuszewski
Zapomniani bohaterowie Mazowsza spod znaku ROAK (Zacheusz Nowowiejski „Jeż”, Józef Marcinkowski „Łysy”)

12.20–12.40
dr Kazimierz Krajewski
Zapomniani bohaterowie Mazowsza spod znaku ROAK (Stanisław Rożek „Przebój”, „Zych”, Konstanty Kociszewski „Górka”)

12.40–13.10
Dyskusja

Artykuł Konferencja naukowa IPN „Ruch Oporu Armii Krajowej” – Warszawa, 1 grudnia 2016 r. pochodzi z serwisu Niezłomni.com.

„Wojenna odyseja Antka Srebrnego” odzwierciedla losy tysięcy Polaków z lat 1939–1944,

którzy, mimo przegranej kampanii wrześniowej i represji ze strony dwóch okupantów (III Rzeszy Niemieckiej oraz ZSRS), w każdym zakątku świata gotowi byli stanąć do walki o wolną Polskę.

Wojenna odyseja Antka Srebrnego. IPN pokazał, jak skutecznie zainteresować historią najmłodszych Polaków

Opowieść zaczyna się w połowie września 1939 roku w Grodnie. Antek Srebrny bierze udział w przygotowaniach do obrony miasta przed Niemcami. 17 września okazuje się jednak, iż przyjdzie mu walczyć z drugim wrogiem Polski – Rosją sowiecką. Podobnie jak jego autentyczni rówieśnicy (np. trzynastoletni Tadeusz Jasiński), Antek uczestniczy w obronie swojego rodzinnego miasta (20–22 września). Po kapitulacji Grodna Antek pada ofiarą pierwszej deportacji obywateli polskich daleko na wschód ZSRS (10 lutego 1940 roku). Trafia do Kazachstanu, w miejsce przymusowego osiedlenia, gdzie udaje mu się przeżyć tylko dzięki pomocy miejscowych (Serika i baby Wandy). Wkrótce opuszcza go jednak szczęście. Mimo młodego wieku Antek zostaje aresztowany i skazany na pobyt w prawdziwym „piekle na ziemi” – sowieckim obozie pracy (łagrze). Spotyka tam „bezprizonych” i „urków”, będących postrachem Gułagu.

Dzięki pomocy jednego z więźniów udaje mu się uciec i – wzorem autentycznej historii Witka Glińskiego – wydostać z ZSRS. Skrawek wolnej Polski odnajduje w Syrii, w szeregach Samodzielnej Brygady Strzelców Karpackich. Wraz z nią bierze udział w jednej z najważniejszych batalii w Afryce Północnej – obronie twierdzy w Tobruku. Na tym nie kończy się jego odyseja. Po połączeniu SBSK z Armią Polską na Wschodzie Antek – już jako żołnierz 2. Korpusu Polskiego – trafia do Włoch, gdzie uczestniczy w zwycięskiej bitwie o klasztor Monte Cassino. Jego długa droga do wolnej Polski kończy się we Włoszech latem 1944 roku... z nadzieją na dalszy ciąg.

W skład pakietu wchodzą:
cztery komiksy opowiadające o kolejnych etapach odysei Antka Srebrnego: obronie Grodna (1939), pobycie „na nieludzkiej ziemi” (1940), walkach o Tobruk (1941) i bitwie o Monte Cassino (1944);
gra planszowa oparta na fabule komiksów – uzupełniona informacjami historycznymi i ikonografią, w istotny sposób poszerzy wiedzę graczy o wydarzeniach, w których uczestniczy główny bohater komiksów i jego przyjaciele;
dwustronne puzzle, które przedstawiają udział Polskich Sił Zbrojnych w czasie II wojny światowej;
zestaw naklejek na ubrania, prezentujący 12 naszywek noszonych przez żołnierzy SBSK, 2. Korpusu Polskiego oraz tzw. Cyrku Skalskiego
replika orzełka, którego nosili polscy żołnierze w Afryce i we Włoszech

Koncepcja pakietu: dr Tomasz Łabuszewski, Anna Obrębska
Koncepcja gry: dr Tomasz Łabuszewski i Aleksandra Wierzchowska we współpracy z Urszulą Martyńską oraz Marcinem Łaszczyńskim
Scenariusze komiksów: Tomasz Robaczewski
Opracowanie graficzne: Hubert Ronek
Koncepcja i opracowanie naukowe puzzli: Magdalena Duber we współpracy z dr. Tomaszem Łabuszewskim
Projekt graficzny puzzli: Marcin Urbanek

Pakiet można nabyć w IPN

Artykuł Od Grodna po Monte Cassino. Świetny sposób na popularyzację historii wśród najmłodszych pochodzi z serwisu Niezłomni.com.