Stefan Banach był wybitnym polskim matematykiem, jednym z przedstawicieli lwowskiej szkoły matematycznej.
O uznaniu zasług Banacha w kraju świadczy też i to, że był kilkukrotnie laureatem nagród naukowych, a w 1939 zostaje wybrany na prezesa Polskiego Towarzystwa Matematycznego.
Był autorem ponad 60 prac naukowych i twórcą wielu twierdzeń o fundamentalnym znaczeniu dla wielu działów matematyki.
Styl pracy Banacha, jego niezwykła intuicja naukowa, bezpośredniość i otwartość pozwoliły mu (wraz ze Steinhausem) na stworzenie Lwowskiej Szkoły Matematycznej.
W 1924 został członkiem-korespondentem Polskiej Akademii Umiejętności, od 1931 członkiem zwyczajnym Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, członkiem przybranym (1923) i członkiem czynnym (1927) Towarzystwa Naukowego we Lwowie, członkiem założycielem (1919) Polskiego Towarzystwa Matematycznego i jego wiceprezesem (1932–1936) oraz prezesem (1939–1945). W 1930 otrzymał nagrodę naukową miasta Lwowa. W latach 1936–1939 był wiceprzewodniczącym Komitetu Matematycznego Rady Nauk Ścisłych i Stosowanych. W 1939 PAU przyznała mu wielką nagrodę.
Do zaszczytów nie przywiązywał żadnej wagi. Polityką się nie interesował, ale przywiązany był do kraju, czego najlepszym dowodem jest odmowa wyemigrowania z Polski, Podczas ostatniego spotkania z von Neumannem we Lwowie w 1937 r. na kolejną propozycję wyjazdu z Polski, zniecierpliwiony Banach spytał: „Ile daje profesor Wiener?”. John von Neumann wyjął czek, na którym wypisana była jedynka oraz widniał podpis prof. Wienera, i powiedział: „Proszę dopisać taką ilość zer, jaką pan uzna za stosowne”. Banach chwilę się zastanowił i odparł: „To za mała suma, jak za opuszczenie Polski”. Przed samym wybuchem II wojny światowej prof. Stanisław Ulam proponował Banachowi ucieczkę do Stanów Zjednoczonych; jemu też Banach kategorycznie odmówił i pozostał w kraju.
[…] Wiadomość o wybuchu wojny niemiecko-sowieckiej zastała Banacha w Kijowie, dokąd przyjechał w celach naukowych. Troska o losy rodziny spowodowała, że nie zastanawiając się ani chwili wsiadł do ostatniego odchodzącego jeszcze do Lwowa pociągu i powrócił do żony i syna. Niebawem został aresztowany przez Niemców i przez kilka tygodni przebywał w więzieniu. Podejrzewano go o przemyt marek niemieckich, ponieważ w jego mieszkaniu zastano osoby trudniące się tym zajęciem.
Ze względu na niezwykle ciężkie warunki materialne – brak środków do życia – zmuszony był zostać karmicielem wszy w Instytucie Bakteriologicznym prof. Rudolfa Weigla. Produkowano tam szczepionki przeciwko durowi plamistemu, które preparuje się z osłabionych zarazków tej strasznej choroby, wyhodowanych w jelitach wszy. Jest oczywiste, że karmiciel też jest narażony na tę chorobę, pomimo szczepień ochronnych. To niebezpieczne zajęcie było stosunkowo dobrze płatne. Poza tym karmiciele otrzymywali przydziały żywnościowe oraz legitymacje, które chroniły przed łapankami. Toteż S. Banach przetrwał okupację. Godzi się w tym miejscu zaznaczyć, że w Instytucie R. Weigla pracowało wiele osób, będących członkami Armii Krajowej i część szczepionek przekazywana była potajemnie tej Armii.
Banach zamierzał po powrocie do Polski objąć katedrę na Uniwersytecie Jagiellońskim. Prowadzono w tej sprawie zakulisowe rozmowy. Niestety, choroba dokonała dzieła zniszczenia w jego organizmie i 31 sierpnia 1945 r. zmarł we Lwowie na raka oskrzeli w wieku 52 lat. Pochowany został na cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie.
źródło: kielich.amu.edu.pl
(2641)
