Paweł Edmund Strzelecki – badania, które przeprowadził, zapewniły mu nieśmiertelną sławę

Paweł Edmund Strzelecki herbu Oksza przyszedł na świat 20 lipca 1797 r. w podpoznańskiej Głuszynie, w zamożnej ziemiańskiej rodzinie Franciszka i Anny z Raczyńskich.

Po odbytej w rodzinnej posiadłości początkowej edukacji udał się na dalszą naukę do Warszawy. W 1816 r. powrócił do Głuszyny, którą jednak niedługo, po śmierci ojca, znów opuścił. Postanowił wówczas wstąpić do armii pruskiej, w której pozostał aż do uzyskania stopnia oficerskiego. W owym czasie poznał miłość swojego życia – Aleksandrynę „Adynę” Turno, córkę Adama z Objezierza, jednego z najbogatszych Wielkopolan. Jego oświadczyny zostały odrzucone przez jej rodzinę i Strzelecki zdecydował się na wyjazd za granicę.

Udał się do Włoch, gdzie poznał Franciszka księcia Sapiehę. Stał się jego plenipotentem, a po przedwczesnej śmierci magnata – jego głównym spadkobiercą. Wobec roszczeń potomków swego dotychczasowego pracodawcy, zrzekł się jednak majątku. Równocześnie czynnie poparł Powstanie Listopadowe, a po jego upadku wyjechał do Anglii i podjął studia geologiczne w Oksfordzie. Po ich ukończeniu w 1834 r. wyruszył w podróż dookoła świata, która trwała dziesięć lat. Początkowo przebywał w obu Amerykach, gdzie nie tylko prowadził badania geologiczne (poszukiwał m.in. złota w Kalifornii), lecz także nawiązywał nowe znajomości, np. z prezydentem USA Andrew Jacksonem.

W 1839 r. przypłynął do Australii, gdzie dokonał swoich najważniejszych odkryć, takich jak zidentyfikowanie pasma Alp Australijskich i ich najwyższego szczytu, którą nazwał Górą Kościuszki, oraz źródeł rzeki Murray. Zlokalizował również i zbadał złoża metali szlachetnych i minerałów w Australii i na okolicznych wyspach.

W 1843 r. powrócił do Europy i opublikował wyniki swojej wieloletniej pracy. Spotkała się ona z dużym uznaniem angielskich kół naukowych, co znalazło wyraz w przyznaniu badaczowi licznych nagród i zaszczytów, m.in. Orderu Łaźni. W 1860 r. otrzymał doktorat honorowy uniwersytetu w Oksfordzie.

Strzelecki zmarł 6 października 1873 r. w Londynie i został pochowany na cmentarzu w dzielnicy Kensal Greek.

źródło: Muzeum Historii Polski

na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 3.0 Polska.