Historia człowieka myślącego. Lech Karol Neyman (1908–1948). Biografia polityczna
Historia człowieka myślącego… to pierwsza na rynku wydawniczym biograficzna opowieść o jednym z wyższych dowódców Narodowych Sił Zbrojnych, a przy tym ideologa „myśli zachodniej” – kpt. Lecha Karola Neymana (1908-1948), który bez wątpienia należał do Pokolenia Polski Niepodległej. Pokolenie to tworzyło zręby Drugiej Rzeczpospolitej, a później broniło jej w kampanii wrześniowej 1939 r., walcząc przeciwko dwóm potężnym agresorom.
Swoją działalność Lech K. Neyman rozpoczął jako student wydziału prawa na Uniwersytetecie Poznańskim, najpierw w korporacji akademickiej „Helionia”, a następnie w szeregach Związku Akademickiego Młodzież Wszechpolska. Na początku lat 30. związał się z Obozem Narodowo-Radykalnym, by po rozłamie w tej organizacji współtworzyć Organizację Polską, która była tajnym kierownictwem ONR ABC. Po wybuchu II wojny światowej kontynuował działalność narodową, wchodząc w skład, a później do przywództwa wspomnianej powyżej Organizacji Polskiej, w której działał także po wkroczeniu na ziemie polskie Armii Czerwonej aż do aresztowania przez komunistyczną bezpiekę. Aresztowanego wraz z innymi członkami OP i NSZ-ONR z Poznania został skazany wraz z ppłk. Stanisławem Kasznicą na karę śmierci w 1948 r. Neymana oskarżono o kolaborację z hitlerowskimi Niemcami, faszyzm i próbę obalenia państwa.
Wyrok śmierci – metodą katyńską – wykonano w murach więzienia mokotowskiego 12 maja 1948 r., a wykonawcą był sierż. Piotr Śmietański, który wykonał wyroki m. in. na rtm. Witoldzie Pileckim, kpt. Janie Morawcu czy Adamie Doboszyńskim. Zwłoki Neymana pochowano w nieznanym miejscu, jak się dziś przypuszcza w kwaterze „Ł” na warszawskich Powązkach. To właśnie tam udało się niedawno zidentyfikować szczątki Stanisława Kasznicy. Prawdopodobnie w pobliżu powinny znajdować się także szczątki Lecha K. Neymana.
Jak na ironię ten oskarżony o rzekomą kolaborację kpt. Neyman już na poczatku okupacji przygotowywał plany powrotu Polski na dawne ziemie piastowskie. W 1940 r., w momencie, gdy Trzecia Rzesza była u szczytu swej potęgi militarnej, przewidywał, że hitlerowskie Niemcy przegrają wojnę, a to stworzy dla Polski koniunkturę na odzyskanie dawnych ziem piastowskich i ustanowienie zachodniej granicy na Odrze i Nysie Łużyckiej. Lech K. Neyman był autorem wydanej konspiracyjnie w 1942 r. książki Szaniec Bolesławów, w której rozwinął koncepcję powrotu ziem piastowskich oraz Prus Wschodnich w granice Rzeczypospolitej. Ta praca, podbudowana argumentami natury historycznej, ekonomicznej, strategicznej, a nawet demograficznej, stała się manifestem ideowym podziemia NSZ-owskiego.
Rafał Sierchuła w swej książce przedstawił losy Lecha Neymana niezwykle szczegółowo i dokładnie. Autor wykorzystał obszerny materiał źródłowy, przede wszystkim archiwalny oraz chyba pełną literaturę przedmiotu dotyczącą Narodowych Sił Zbrojnych których dzieje są tłem dla biografii Neymana, który w czasie okupacji należał do głównych działaczy i ideologów tej formacji.
W pierwszym rozdziale książki, obejmującym lata 1908-1939, ukazano m. in. działalność Neymana w okresie międzywojennym w Poznaniu. Przedstawiono tu funkcjonowanie organizacji społeczno-politycznych, z którymi był związany Neyman: Akademicki Związek Sportowy, Korporacja Akademicka „Helionia”, koła naukowe studentów UP oraz Związek Akademicki Młodzież Wszechpolska. W dalszej części tego rozdziału omówiono działalność w szeregach Obozu Narodowo-Radykalnego w Poznaniu wraz z jego dalszymi organizacjami, które były kontynuacjami ONR oraz udział Neymana w strukturach tych organizacji. W osobnym podrozdziale przedstawiono także historię i strukturę Organizacji Polskiej, która była tajnym kierownictwem ONR ABC i stanowiła niezmiernie ważne informacje o dalszych losach Neymana.
W drugim rozdziale przedstawiono działalność Neymana w podziemiu narodowym w latach 1939-1944. Omówiono tu także jego udział w kampanii wrześniowej, a następnie przystąpienie do konspiracyjnej Grupy „Szaniec”, Związku Jaszczurczego i Służby Cywilnej Narodu, w których główny bohater brał udział. Ponadto omówiono broszury konspiracyjne, których autorem był Neyman oraz ich wpływ na działalność Narodowych Sił Zbrojnych. W ostatniej częśći tego rozdziału zaprezentowano działalność Lecha Neymana jako komendanta Okręgu Kraków NSZ.
Rozdział trzeci poświęcono udziałowi Neymana w konspiracji antykomunistycznej w latach 1945-1947. Przedstawiono w nim działania członków Organizacji Polskiej i żołnierzy NSZ wobez nowej sytuacji politycznej w kraju oraz rolę Neymana w inicjowaniu działalności konspiracyjnych formacji cywilnych związanych z Organizacją Polską, tj. Rada Polityczna przy Komendzie Okręgu Śląskiego NSZ, Obóz Narodowy i Pokolenie Polski Niepodległej w Poznaniu. Ponadto scharakteryzowano udział Neymana w pracach aktywu OP. Rafał Sierchuła tworząc historię tworzenia struktur antykomunistycznych na terenie Wielkopolski, przedstawił także w sposób problemowy dramatyczne losy członków komendy Okręgu Poznańskiego AK w latach 1943-1944. Dalej w rozdziale omówiono stopniowy rozpad organizacji kierowanych przez strukturę kierowniczą OP, w skład której wchodził Neyman.
W czwartym rozdziale, obejmującym lata 1947-1948, zaprezentowano rozpracowanie Neymana przez bezpiekę, jego aresztowanie, pobyt w areszcie śledczym MBP w Warszawie i więzieniu mokotowskim. Autor postarał się odtworzyć przebieg śledztwa, jak i postawę Neymana w trakcie procesu, podczas którego prokurator Dytry oskarżał Neymana w charakterystycznej stalinowskiej retryce: „Oskarżony Neyman jest najlepszym odzwierciedleniem gadzinowych metod ONR. O ile oskarżony Kasznica, przytłoczony tragiczną wymową faktów, odsłonił częściowo przyłbicę i ukazał swe prawdziwe oblicze wroga ludu polskiego i falangisty, o tyle oskarżony Neyman jeszcze tu na ławie oskarżonych, próbuje skuteczności hitlerowskich metod, do których przywykł w swej działalności”. Autor postarał się także dtworzyć okoliczności śmierci Neymana w maju 1948 r.
Uzupełnienieniem tego rozdziału jest prezentacja działań podejmowanych przez środowiska kombatanckie i osoby prywatne w latach 1989-2011 w celu unieważnienia wyroku komunistycznego Wojskowego Sądu Rjonowego w Warszawie, ciążącego na Lechu Neymanie do 3 lutego 2005 r. oraz działania podejmowane w celu upamiętnienia jego osoby.
[quote]Książka Rafała Sierchuły jest próbą wypełnienia „białej plamy” w historii narodowców – znaczącej formacji polskiego podziemia niepodległościowego. Podobnie jak Neyman, za swoje ideały osoby związane z NSZ były inwigilowane, a często płaciły najwyższą cenę, jaką jest ludzkie życie.[/quote]
Rafał Sierchuła, Historia człowieka myślącego. Lech Karol Neyman (1908-1948). Biografia polityczna, Warszawa 2013, s. 368, Wydawnictwo LTW (seria W służbie Niepodległej”)
Wiesław Nowel, autor prowadzi bloga Dziennik Narodowca
(146)
