Od kiedy w 1797 r. gen. Jan Henryk Dąbrowski utworzył Legiony Polskie we Włoszech, polscy żołnierze uczestniczyli w kolejnych kampaniach Napoleona Bonapartego. Ich nadzieje na odbudowę niepodległego państwa odżyły, kiedy cesarz Francuzów zaangażował się w wojnę przeciw czwartej koalicji (Prusy, Rosja, Anglia) w 1806 i 1807 r.
Obraz powyżej: Peter von Hess – Bitwa o Smoleńsk
Walki toczyły się na terenie Polski i Napoleon potrzebował wsparcia miejscowej ludności. W zaborze pruskim wybuchło powstanie, szybko utworzono trzydziestotysięczne wojsko. Na mocy traktatu w Tylży z 7 lipca 1807 r. powstało niewielkie, zależne od Francji Księstwo Warszawskie z nadaną przez Napoleona konstytucją, władcą z dynastii saskiej, własnym rządem i armią, powiększone jeszcze po zwycięstwach księcia Józefa Poniatowskiego nad Austriakami w 1809 r.
W czerwcu 1812 r. Napoleon rozpoczął wyprawę przeciw Rosji, którą nazwał „drugą wojną polską”. Księstwo Warszawskie dokonało ogromnej mobilizacji 100 tys. żołnierzy (40 tys. służyło w osobnym V korpusie pod wodzą księcia Poniatowskiego). Kolejne 20 tys. pochodziło z wyzwolonej w pierwszych dniach wojny Litwy. Rosjanie cofali się, stosowali taktykę „spalonej ziemi” i unikali walnej bitwy, na którą liczył Napoleon. 16 sierpnia 1812 r. rozpoczął się szturm na Smoleńsk, ale i tym razem nie doszło do decydującego starcia. W nocy z 17 na 18 sierpnia 1812 r. Rosjanie wysadzili magazyny z amunicją, podpalili miasto i wycofali się. Z 2,5 tys. domów ocalało 350. 18 sierpnia 1812 r. Napoleon wkroczył do zniszczonego Smoleńska. W bitwie zginęło 1300 polskich żołnierzy z V korpusu, 88 zostało odznaczonych krzyżami Legii Honorowej. Polacy bohatersko walczyli także pod Borodino (7 września 1812 r.), pierwsi wkroczyli do Moskwy, a podczas odwrotu bronili przeprawy przez Berezynę (26-29 listopada 1812 r.).
70 tys. polskich żołnierzy nie powróciło z wyprawy, której klęska pozostała szokującym wspomnieniem i oznaczała porażkę orientacji francuskiej.
źródło: Muzeum Historii Polski, opublikowane na licencji Creative Commons Uznanie Autorstwa 3.0 Polska.
(419)
