Wstrząsający dokumentalny tryptyk Wojciecha Maciejewskiego uhonorowany za „bezkompromisowość w dążeniu do prawdy i odwagę podejmowania trudnych tematów”.
Film jest rekonstrukcją wydarzeń czerwca 1976 w Radomiu. W roku 1998 Sąd Apelacyjny w Warszawie uchylił zakaz emisji filmu „Miasto z wyrokiem” o radomskim Czerwcu 1976 r.
Krajowy Zjazd Delegatów NSZZ „Solidarność”, po zapoznaniu się z treścią wyroku Sądu Wojewódzkiego – Wydział Cywilny w Warszawie (sygn. akt – 3C 1423/97) dotyczącego zakazu – na zawsze – emisji telewizyjnego filmu dokumentalnego, którego właścicielem jest Telewizja Polska S.A. pt. „Miasto z wyrokiem”, ukazującego wydarzenia radomskiego protestu robotniczego w czerwcu 1976 roku, stwierdza:
– film w przejmujący sposób ukazuje mechanizm tamtych wydarzeń i winien stać się poglądową lekcją z najnowszej historii, ku przestrodze dla przyszłych pokoleń – poprzez zakaz emisji filmu nie usłyszymy złowrogich słów ówczesnego I sekretarza KC PZPR E.Gierka nawołującego do nienawiści wśród Polaków, słów dających początek nieludzkim czynom, w tym „ścieżkom zdrowia”, do dziś nie osądzonym,
– zniszczenie filmu nie pozwoli na zachowanie dla potomnych znamiennych słów Kardynała Karola Wojtyły wypowiedzianych 21 sierpnia 1977 roku podczas koronacji Obrazu Matki Bożej Błotnickiej, wzywającego ówczesne władze pochłonięte stosowaniem represji do naprawienia krzywd. O wydarzeniach z czerwca 1976 r. Ojciec Święty Jan Paweł II wspomniał w dniu 4 czerwca 1991 r. pod Pomnikiem Ludzi Skrzywdzonych w Czerwcu ’76 w Radomiu i uznał je za „… wstęp do wydarzeń lat 80…”,
– wyrok wydany został pod pozorem naruszenia dóbr osobistych ówczesnego I sekretarza Komitetu Wojewódzkiego PZPR w Radomiu. Wydając wyrok zakazu emisji filmu nie dowiedziono przed sądem rzeczywistego i obiektywnego naruszenia jego dóbr osobistych. Wyrok jest niebywałą próbą krępowania swobody twórczej i niezależnej myśli w ukazywaniu dziejów naszej historii zważywszy, iż J. Prokopiak wypowiadał się w filmie jedynie o swojej roli w tamtym bolesnym dla Radomia okresie, przedstawiając punkt widzenia i pojmowanie swojej roli jako I sekretarza KW PZPR,
– film spotykał się z nieuzasadnionymi utrudnieniami dotyczącymi jego publicznej emisji, co było przedmiotem stanowiska VIII KZD NSZZ „S” z dnia 27 czerwca 1996 roku obradującego w Poznaniu, doprowadzającego do emisji filmu w dniach 23, 24 i 25.06.1997 r.
– zakaz emisji filmu nie pozwoli w pełni zrozumieć śmierci bohaterskiego kapłana, patrona „Solidarności” Ziemia Radomska, śp. ks. Romana Kotlarza i jej ścisłego związku z tamtymi wydarzeniami,
– wydarzenia radomskie były sprzeciwem wobec zniewalającego aparatu władzy, którego reprezentantem był I sekretarz KW PZPR w Radomiu, współinicjator i realizator tragicznych praktyk wobec protestujących robotników, którzy poprzez ten wyrok stają się zakładnikami swoich oprawców. Prześladowcy z 76 roku i innych okresów naszej historii nie mogą spać spokojnie dopóki nie zostaną osądzone ich czyny, dopóki ostatni skrzywdzony nie doczeka się należnego zadośćuczynienia!
Delegaci X Krajowego Zjazdu składają wyrazy uznania twórcom filmu „Miasto z wyrokiem”, producentowi Contra – Studio p. Jackowi Gwizdale, reżyserowi Wojciechowi Maciejewskiemu i scenarzyście Jackowi Indelakowi, Telewizji Polskiej S.A. i wszystkim, którzy przyczynili się do jego powstania.
Krajowy Zjazd Delegatów apeluje do Parlamentarzystów Akcji Wyborczej Solidarność o podjęcie wszelkich działań, w tym legislacyjnych, uniemożliwiających wymiarowi sprawiedliwości formalistyczne rozwiązywanie podobnych spraw.
źródło: solidarnosc.org.pl/dok/wp-content/uploads/2012/10/14S_Scan0814.pdf
MIASTO Z WYROKIEM (1996)
Reżyseria : Wojciech Maciejewski
Produkcja : Telewizja Polska – I Program; Agencja Produkcji Filmowej ;Contra Studio
Film jest rekonstrukcją wydarzeń czerwca 1976 w Radomiu. Realizatorzy wykorzystali w nim wspomnienia uczestników i świadków, materiały Polskiej Kroniki Filmowej i Telewizji Polskiej, materiały operacyjne MSW, fotogramy z zajść i rysunki. Posłużyli się również inscenizacją.
PROTEST
Odcinek serialu
40 min
24 czerwca 1976 roku premier Piotr Jaroszewicz ogłosił rozpoczęcie dwudniowych konsultacji mających poprzedzić wprowadzenie drastycznych podwyżek cen. Ludzie odebrali to jednoznacznie, zwłaszcza, że konsultacje miały się odbywać wśród tzw. aktywu polityczno-społecznego. Następnego dnia o godzinie 7.00 robotnicy z Wydziału P-6 radomskiego „Waltera” nie przystąpili do pracy. Jakiś czas dyskutowali zdenerwowani, a potem wyszli z hali. Przyłączyli się do nich koledzy z innych wydziałów. Dyrektor usiłował przekonać załogę, by podjęła swe obowiązki. Jego argumentacja nie trafiała do przekonania robotników. Dyrektor zareagował więc nerwowo, czym sprowokował ludzi do wyjścia na ulicę. Kierują się do budynku Komitetu Wojewódzkiego PZPR. Po drodze przyłączają się do nich kolejno pracownicy Zakładów Sprzętu Grzejnego i Radoskóru, potem ściągają robotnicy z zakładów ZREMB i RWT, Wytwórni Części Zamiennych i Zakładów Mięsnych. O godzinie 12.30 do demonstrantów wyszedł sekretarz Janusz Prokopiak. Obiecał, że do godz. 14.00 otrzymają odpowiedź o cofnięciu podwyżki. O ustalonej godzinie odpowiedzi jednak nie było. O 14.30 budynek zaczął płonąć. Tymczasem na ulicach pojawiły się barykady i zmechanizowane oddziały milicji usiłujące przedostać się do KW. Bunt ogarnął całe miasto. W ogniu stanął Urząd Wojewódzki i Biuro Paszportów KW MO. Milicja bez pardonu zaczęła atakować robotników, także tych, którzy wyszli z drugiej zmiany. Funkcjonariusze zatrzymywali kogo popadnie i odwozili na komendę. O godzinie 20.00 śródmieście prawie opustoszało. Operowały po nim wieloosobowe patrole milicji, atakując każdego napotkanego. Potem swą bezwzględną akcję pacyfikacyjną przeniosły na tereny peryferyjne. Bez przerwy trwały aresztowania. O godzinie 23.00 akcję zakończono. [TVP]
ODWET
Odcinek serialu
47 min
Po 25 czerwca 1976 roku przez wiele dni trwały w Radomiu aresztowania. Ludzi masowo zwalniano z pracy. Na stadionie „Radomiaka”, podobnie jak i w całym kraju, odbył się starannie wyreżyserowany wiec potępiający „radomskich warchołów”. Zatrzymani przepuszczani byli przez milicyjne „ścieżki zdrowia”, bici i torturowani podczas przesłuchań. Radom stał się miastem bezprawia, a przez kilka następnych lat pracowano nad złamaniem i upodleniem jego mieszkańców. Jeszcze bardziej pogorszyło się zaopatrzenie, wstrzymano inwestycje w sferze budownictwa komunalnego i infrastruktury społecznej, jednocześnie zaś na obrzeżach miasta wzniesiono gigantyczne obiekty nowej komendy MO. Prokuratura radomska pracowała pod bezpośrednim nadzorem Służby Bezpieczeństwa i wykonywała polecenia jej funkcjonariuszy. Podobnie zachowywali się później sędziowie podczas procesów. Terenowa Komisja Odwoławcza ds. Pracy przy prezydencie Radomia rutynowo odrzucała odwołania o przywrócenie do pracy. Druga część dokumentalnego cyklu przypomina te wydarzenia, pokazując wymiar sprawiedliwości w 1976 roku. Realizatorzy wykorzystali wspomnienia aresztowanych, torturowanych, wyrzuconych z pracy i skazanych, prokuratorów i sędziów, a także uczestników wiecu oraz dokumenty sądowe i kolegialne, listy i petycje do władz. W niektórych momentach posłużyli się inscenizacją. [TVP]
SKAZA
Odcinek serialu
46 min
Do zastraszonego, pognębionego, zniewolonego Radomia zaczęli przyjeżdżać młodzi ludzie, by pomóc robotnikom pozbawionym środków do życia. Porażeni nędzą tego miasta próbowali odnaleźć potrzebujących wsparcia, nawiązać jakieś kontakty. Nikt z nimi nie chciał rozmawiać. W końcu udało im się przełamać ludzki strach, nieufność, opory. Jedni działali konspiracyjnie, starali się niezauważalnie przemykać ulicami. Inni jawnie przyjeżdżali na rozprawy i uczestniczyli w nich, by dokonujące się w salach sądowych bezprawie działo się na oczach świata. Zdarzało się, że ich zatrzymywano i brutalnie bito. Bywało też, że ludzie, którym pragnęli pomóc, przerażeni donosili na nich do władz bezpieczeństwa. Dopiero kilka lat później podnieśli pochylone ze wstydu i poniżenia głowy. Ostatnia część filmu o wydarzeniach w czerwcu 1976 roku w Radomiu i ich konsekwencjach dla miasta i jego mieszkańców opowiada o działaniach opozycji, które zrodziły KOR, a potem „Solidarność”. Swoje pierwsze kontakty z Radomiem i pracę na rzecz poszkodowanych wspominają w nim m.in.: Jan Lityński, Zofia i Zbigniew Romaszewscy, Mirosław Chojecki, Bogdan Borusewicz, Jacek Kuroń, Andrzej Grabiński i Jan Olszewski. O swoich ponurych przeżyciach w tamtych dnia opowiadają także mieszkańcy miasta, na które wydano wyrok. Realizatorzy w filmie wykorzystali ponadto akta procesowe, materiały Polskiej Kroniki Filmowej i Telewizji Polskiej, materiały operacyjne MSW, fotogramy. W niektórych momentach posłużyli się inscenizacją. [TVP]
źródło: solidarnosc.org.pl/TVP/czerwiec76.ipn.gov.pl
(1267)
