Partyzancka Republika Pińczowska obejmowała obszar regionu pińczowskiego, rozciągała się na blisko 1000 km kw. liczącym obszarze od Pińczowa na północ, po Nowy Korczyn na wschodzie, Koszyce i Brzesko Nowe na południu, po Proszowice i Góry Miechowskie na zachodzie i dalej przez Lasy Sancygniowskie z powrotem do Pińczowa.
Nie jest przypadkiem, że Republika Pińczowska powstała na ziemi pińczowskiej, mającej wspaniałe tradycje niepodległościowe. Jej drogi i ścieżki przemierzali kosynierzy Kościuszki i partyzanci Langiewicza, w latach 1842 – 1846 rozwijał swą konspiracyjną działalność ksiądz Piotr Ściegienny rodem z Bilczy nad Nidą.
Na powstanie Republiki Pińczowskiej największy wpływ miały śmiałe wystąpienia zbrojne oddziałów i grup wypadowych GL (od jesieni 1942 roku), BCh (od wiosny 1943 roku) i AK (od jesieni 1943 r.). Szczególne nasilenie walki z okupantem w regionie pińczowskim nastąpiło wiosną i latem 1944 roku pod wpływem ofensywy wojsk sowieckich i polskich.
10 kwietnia 1944 roku oddział BCh Piotra Pawliny dokonał ataku na więzienie w Pińczowie. Oddziały AL.: Zygmunta Bieszczanina, Jana Trzaski, Antoniego Jańczaka i oddział BCh Józefa Maślanki, już w czerwcu i lipcu 1944 r. kontrolowały rejon lasów chroberskich. Oddziały Zygmunta Bieszczanina i Józefa Maślanki dokonywały wypadów w okolice Staszowa (leżącego blisko frontu), niepokoiły i rozbijały niemieckie kolumny wojskowe.
Około 20 lipca, gdy front oddalony był jeszcze od powiatu pińczowskiego o 100 km, poczucie zagrożenie Niemców było już tak duże, że zdecydowali się na ewakuację posterunków policji i urzędów. Fakt ten stał się bezpośrednim impulsem do powszechnego wystąpienia zbrojnego członków ruchu oporu.
Na przełomie lipca i sierpnia 1944 roku tylko na Lubelszczyźnie i w Republice Pińczowskiej powiewały swobodnie biało-czerwone flagi, a ludność cieszyła się pełną wolnością. Urzędy, poczta, kolej przeszły w ręce partyzantów. W północnej części Republiki opanowanej w większości przez oddziały Armii Ludowej, powstała Pińczowska Konspiracyjna Powiatowa Rada Narodowa na czele z Franciszkiem Kucybałą Komendantem Okręgu AL i zastępcą Piotrem Soją ze Stronnictwa Ludowego. Na południu, w Kazimierzy Wielkiej rozpoczął działalność Powiatowy Delegat Rządu RP na kraj ludowiec Józef Dąbkowski.
Dzisiaj, z perspektywy historycznej można powiedzieć, że Republika Pińczowska była partyzancką wolną ojczyzną. I choć utrzymała się tylko przez niecały miesiąc, miała wielką siłę oddziaływania.
źródło: Pinczow.pl
(2489)
jestem spadkobierca