Bolesław Bronisław Duch urodził się 15 listopada 1896 roku w powiatowym miasteczku Borszczowie w województwie tarnopolskim. Szkołę średnią ukończył w Samborze, gdzie działał w skautingu polskim, oraz w organizacji „Zarzewie” i polowych drużynach sokolich. Maturę uzyskał w 1914 roku.
– niedźwiedzicą polarną o imieniu Baśka Murmańska
– zdjęcie wykonano po powrocie do Polski w Twierdzy Modlin
Po wybuchu I wojny światowej w sierpniu 1914 roku wstąpił najpierw do Legionu Wschodniego, a po jego rozwiązaniu 3 Pułku Piechoty Legionów wchodzącego w skład II Brygady Legionów. Z tym pułkiem walczył na terenie Bukowiny. W 15/16 lutego 1918 roku wziął udział w bitwie pod Rarańczą, gdzie II Brygada Legionów pod dowództwem płk. Józefa Hallera przebiła się przez front rosyjsko–austriacki. Następnie walczył w składzie II Korpusu Polskiego w Rosji dowodzonego przez płk. Józefa Hallera. 11 maja 1918 roku wziął udział w bitwie pod Kaniowem, gdzie II Korpus Polski rozstał otoczony przez Niemców, a żołnierzy internowano. Uciekł z niewoli i przedostał się do I Korpusu Polskiego w Rosji dowodzonego przez gen. Józefa Dowbór-Muśnickiego. W związku z jego kapitulacją w dniu 21 maja 1918 roku, udał się do Murmańska. Tam od grudnia 1918 roku dowodził początkowo 1. Kompanią Polskiego Samodzielnego Oddziału Murmańskiego w ramach interwencyjnych wojsk brytyjskich walczących z oddziałami Armii Czerwonej. W sierpniu 1919 roku w związku z wycofaniem wojsk brytyjskich, udał się wraz z całym Polskim Samodzielnym Oddziałem Murmańskim do Wielkiej Brytanii, gdzie w listopadzie 1919 roku został jego dowódcą.
Do Polski wrócił wraz z całym dowodzonym przez siebie oddziałem w grudniu 1919 roku. Został dowódcą samodzielnego batalionu murmańskiego w składzie 64 Pułku Piechoty, później przemianowanego na 3 Batalion 64 Pułku Piechoty. Jako dowódca batalionu od lipca 1920 roku brał udział w wojnie polsko–bolszewickiej. Następnie ukończył kurs dowódców batalionów oraz kurs w Centralnej Szkole Strzelania w Toruniu. W latach 1924–1925 był dowódcą batalionu Korpusu Kadetów w Modlinie. Następnie pracował w III Oddziale Sztabu Generalnego Wojska Polskiego. Od 1926 roku został dowódcą batalionu w Szkole Podchorążych dla Podoficerów w Bydgoszczy, funkcję tę pełnił do 1929 roku. W latach 1929–1931 studiował w Wyższej Szkole Wojennej. Po jej ukończeniu został mianowany zastępcą dowódcy 60 Pułku Piechoty w Ostrowie Wielkopolskim. W 1935 roku został dowódcą 73 Pułku Piechoty w Katowicach. Od 1938 roku był dyrektorem nauk w Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie, którą to funkcję pełnił do wybuchu wojny.
We wrześniu 1939 roku zostaje mianowany dowódcą piechoty 39 Rezerwowej Dywizji Piechoty, którą faktycznie dowodzi z uwagi na chorobę jej dowódcy gen. Brunona Olbrychta. 39 Dywizja Piechoty weszła w skład Armii „Lublin” i w dniu 26 września 1939 roku wraz z pozostałymi jednostkami skapitulowała. Duch jednak uniknął niewoli i przedostał się do Francji.
W styczniu 1940 roku objął po gen. Stanisławie Maczku dowództwo 1 Dywizji Grenadierów. W dniu 18 maja 1940 roku 1 Dywizja Grenadierów zostaje skierowana na front do dyspozycji II grupy armii francuskiej i weszła w skład XX Korpusu. W dniu 21 czerwca 1940 roku wobec podjęcia przez marszałka Philippe Petaina rozmów z Niemcami w sprawie rozejmu gen. Duch wydaje rozkaz o rozwiązaniu 1 Dywizji Grenadierów i przedzieranie się małymi grupkami do Wielkiej Brytanii.
Po dotarciu w lipcu 1940 roku do Wielkiej Brytanii od sierpnia 1940 roku do marca 1941 roku jest II generałem do zleceń Naczelnego Wodza. Następnie w kwietniu 1941 roku z polecenia Naczelnego Wodza udaje się do Kanady, gdzie organizuje ośrodek rekrutacji do Wojska Polskiego. W kwietniu 1942 roku wraca do Wielkiej Brytanii, gdzie zostaje mianowany dowódcą 1 Brygady Strzelców 1 Korpusu Polskiego w Szkocji. Funkcję tę pełnił do lipca 1943 roku.
– na ramieniu widoczna oznaka rozpoznawcza Dywizji
W lipcu 1943 roku zostaje skierowany do Palestyny, gdzie 6 sierpnia 1943 obejmuje dowództwo 3 Dywizji Strzelców Karpackich. 3 Dywizją Strzelców Karpackich dowodzi w czasie kampanii włoskiej 2 Korpusu Polskiego, do dnia zakończenia walk w dniu 21 kwietnia 1945 roku.
7 grudnia 1943 roku zapadła decyzja władz brytyjskich o skierowaniu II KP do działań na Półwyspie Apenińskim. Pierwsza lądowała na terenie Włoch 3 DSK. Dywizja wchodziła do działań stopniowo, na spokojnym i czysto obronnym odcinku frontu. Chrzest bojowy przeszli Karpatczycy dopiero pod Monte Cassino. Zadaniem dywizji generała Ducha było uderzenie na wzgórze 593, 569 i Massa Albaneta. W drugiej fazie bitwy jego dywizja miała uderzyć na wzgórze 468 i zdobyć klasztor Monte Cassino. Bój rozpoczął się w nocy 12 maja 1944r. Po krwawych bojach natarcie Karpatczyków, podobnie jak bratniej 5 Dywizji Kresowej, załamało się. Gen. Duch ze sztabem przystąpił natychmiast do analizy przebiegu bitwy, wyciągnięcia wniosków i przygotowania nowego natarcia. 16 maja w nocy Karpatczycy ruszyli ponownie do szturmu. Po dwóch dniach boju żołnierze gen. Ducha wdarli się do ruin klasztoru i zatknęli biało-czerwony sztandar.
Po zakończeniu wojny dowodzi nadal 3 Dywizją Strzelców Karpackich, która wchodzi w skład Polskiego Korpusu Przystosowania i Rozmieszczenia.
W 1947 roku zostaje zdemobilizowany i przenosi się do Londynu. Działa tam w środowisku kombatanckim. Zmarł 9 października 1980 roku w Londynie, po spopieleniu zwłok urna z prochami została pochowana pod pomnikiem 3 Dywizji Strzelców Karpackich na polskim cmentarzu wojskowym pod Monte Cassino.
14 maja 2007 Rada Miasta Lublina, na wniosek grupy radnych PiS, podjęła uchwałę Nr 113/IX/2007 w sprawie zmiany nazwy ulicy Kazimierza Wyrwasa ps. Michał, żołnierza AL i sekretarza obwodowego komitetu PPR na „Gen. Bronisława Ducha”.
źródło: bialystok.pl, ovh.org
(395)
